Π§ΠΈΡΠ°ΡΡ «Π’Π΅ΠΎΡΠΈΡ ΠΊΠΎΠ³Π½ΠΈΡΠΈΠ²Π½ΠΎΠ³ΠΎ Π΄ΠΈΡΡΠΎΠ½Π°Π½ΡΠ°» — Π€Π΅ΡΡΠΈΠ½Π³Π΅Ρ ΠΠ΅ΠΎΠ½ — Π‘ΡΡΠ°Π½ΠΈΡΠ° 1
ΠΠ΅ΠΎΠ½ Π€Π΅ΡΡΠΈΠ½Π³Π΅Ρ
Π’Π΅ΠΎΡΠΈΡ ΠΊΠΎΠ³Π½ΠΈΡΠΈΠ²Π½ΠΎΠ³ΠΎ Π΄ΠΈΡΡΠΎΠ½Π°Π½ΡΠ°
Leon Festinger
A THEORY OF COGNITIVE DISSONANCE
A THEORY OF COGNITIVE DISSONANCE by Leon Festinger published in English by Stanford University Press.
Copyright Β© 1957 by Leon Festinger, renewed 1985. All rights reserved.
This translation is published by arrangement with Stanford University Press, www.sup.org.
Β© ΠΠ½ΠΈΡΡΡΠ°ΡΠ΅Π½ΠΊΠΎ Π.Π., ΠΏΠ΅ΡΠ΅Π²ΠΎΠ΄ Π½Π° ΡΡΡΡΠΊΠΈΠΉ ΡΠ·ΡΠΊ, 2018
Β© ΠΠ½Π°Π΅ΡΠ΅Π²Π° Π.Π., ΠΏΠ΅ΡΠ΅Π²ΠΎΠ΄ Π½Π° ΡΡΡΡΠΊΠΈΠΉ ΡΠ·ΡΠΊ, 2018
Β© ΠΠ»Π»Π°Ρ Π²Π΅ΡΠ΄ΠΎΠ² Π., ΠΏΡΠ΅Π΄ΠΈΡΠ»ΠΎΠ²ΠΈΠ΅, 2018
Β© ΠΡΠΎΡΠΌΠ»Π΅Π½ΠΈΠ΅. ΠΠΠ Β«ΠΠ·Π΄Π°ΡΠ΅Π»ΡΡΡΠ²ΠΎ Β«ΠΒ», 2018
* * *
ΠΠ· ΡΡΠΎΠΉ ΠΊΠ½ΠΈΠ³ΠΈ Π²Ρ ΡΠ·Π½Π°Π΅ΡΠ΅:
β’Β Π§ΡΠΎ ΡΠ°ΠΊΠΎΠ΅ ΠΊΠΎΠ³Π½ΠΈΡΠΈΠ²Π½ΡΠΉ Π΄ΠΈΡΡΠΎΠ½Π°Π½Ρ ΠΈ ΠΊΠ°ΠΊ ΠΎΠ½ Π²ΠΎΠ·Π½ΠΈΠΊΠ°Π΅Ρ
β’Β ΠΠ°ΠΊ ΠΊΠΎΠ³Π½ΠΈΡΠΈΠ²Π½ΡΠΉ Π΄ΠΈΡΡΠΎΠ½Π°Π½Ρ Π²ΠΎΠ·Π΄Π΅ΠΉΡΡΠ²ΡΠ΅Ρ Π½Π° Π½Π°ΡΠ΅ ΠΏΠΎΠ²Π΅Π΄Π΅Π½ΠΈΠ΅ ΠΈ Π²ΠΎΡΠΏΡΠΈΡΡΠΈΠ΅ ΠΌΠΈΡΠ°
β’Β ΠΠΎΡΠ΅ΠΌΡ Π½Π°ΠΌ ΡΠ»ΠΎΠΆΠ½ΠΎ ΠΎΡΠΊΠ°Π·Π°ΡΡΡΡ ΠΎΡ ΡΠ±Π΅ΠΆΠ΄Π΅Π½ΠΈΠΉ ΠΈ Π²Π΅ΡΡ
β’Β Π‘ΠΏΠΎΡΠΎΠ±Π΅Π½ Π»ΠΈ ΠΊΠΎΠ³Π½ΠΈΡΠΈΠ²Π½ΡΠΉ Π΄ΠΈΡΡΠΎΠ½Π°Π½Ρ ΠΏΠΎΠ²Π»ΠΈΡΡΡ Π½Π° ΠΏΡΠΈΠ½ΡΡΠΈΠ΅ ΡΠ΅ΡΠ΅Π½ΠΈΠΉ
β’Β Π§ΡΠΎ ΠΌΠΎΠΆΠ΅Ρ ΠΈΠ·ΠΌΠ΅Π½ΠΈΡΡ Π½Π°ΡΡ ΡΠ΅Π°ΠΊΡΠΈΡ Π½Π° ΡΠ΅ΠΊΠ»Π°ΠΌΡ
β’Β ΠΠ°ΠΊ ΡΠ²ΡΠ·Π°Π½Ρ ΠΊΠΎΠ³Π½ΠΈΡΠΈΠ²Π½ΡΠΉ Π΄ΠΈΡΡΠΎΠ½Π°Π½Ρ ΠΈ ΠΌΠΎΡΠΈΠ²Π°ΡΠΈΡ
ΠΡΠ΅Π΄ΠΈΡΠ»ΠΎΠ²ΠΈΠ΅
ΠΠΎΡΠΎΠ³ΠΎΠΉ ΡΠΈΡΠ°ΡΠ΅Π»Ρ! ΠΡ Π΄Π΅ΡΠΆΠΈΡΠ΅ ΠΏΠ΅ΡΠ΅Π΄ ΡΠΎΠ±ΠΎΠΉ ΠΠ΅Π»ΠΈΠΊΡΡ ΠΊΠ½ΠΈΠ³Ρ. ΠΠ° 150 Π»Π΅Ρ ΡΠ°ΠΌΠΎΡΡΠΎΡΡΠ΅Π»ΡΠ½ΠΎΠ³ΠΎ ΡΡΡΠ΅ΡΡΠ²ΠΎΠ²Π°Π½ΠΈΡ ΠΏΡΠΈΡ ΠΎΠ»ΠΎΠ³ΠΈΠΈ Π½Π°ΠΏΠΈΡΠ°Π½ΠΎ ΠΌΠΎΡΠ΅ ΠΊΠ½ΠΈΠ³. ΠΡΠΎΡΠ΅ΡΡΡ Π²ΡΠ΅ Π½Π΅Π²ΠΎΠ·ΠΌΠΎΠΆΠ½ΠΎ. Π§ΠΈΡΠ°ΡΡ Π½Π°Π΄ΠΎ Π»ΡΡΡΠ΅Π΅, Π² ΠΏΠ΅ΡΠ²ΡΡ ΠΎΡΠ΅ΡΠ΅Π΄Ρ ΠΊΠ»Π°ΡΡΠΈΠΊΡ. Π ΠΊΡΠΎ Π±Ρ Π½ΠΈ ΡΠΎΡΡΠ°Π²Π»ΡΠ» ΠΏΠ΅ΡΠ΅ΡΠ΅Π½Ρ ΡΠ°ΠΌΡΡ Π²Π»ΠΈΡΡΠ΅Π»ΡΠ½ΡΡ ΠΊΠ½ΠΈΠ³ ΠΏΠΎ ΠΏΡΠΈΡ ΠΎΠ»ΠΎΠ³ΠΈΠΈ, ΠΎΠ½ ΠΎΠ±ΡΠ·Π°ΡΠ΅Π»ΡΠ½ΠΎ Π²ΠΊΠ»ΡΡΠΈΠ» Π±Ρ Π² Π½Π΅Π΅ ΡΡΡ ΡΠ°Π±ΠΎΡΡ ΠΠ΅ΠΎΠ½Π° Π€Π΅ΡΡΠΈΠ½Π³Π΅ΡΠ°, Π²ΠΏΠ΅ΡΠ²ΡΠ΅ ΠΎΠΏΡΠ±Π»ΠΈΠΊΠΎΠ²Π°Π½Π½ΡΡ Π² 1957 Π³ΠΎΠ΄Ρ. ΠΠ΅Π»ΠΈΠΊΠΈΠ΅ ΠΊΠ½ΠΈΠ³ΠΈ Π½Π΅ ΡΡΡΠ°ΡΠ΅Π²Π°ΡΡ.
Π. Π€Π΅ΡΡΠΈΠ½Π³Π΅Ρ ΡΠΎΠ΄ΠΈΠ»ΡΡ 8 ΠΌΠ°Ρ 1919 Π³ΠΎΠ΄Π° Π² ΠΡΡ-ΠΠΎΡΠΊΠ΅ Π² Π΅Π²ΡΠ΅ΠΉΡΠΊΠΎΠΉ ΡΠ΅ΠΌΡΠ΅ ΡΠΌΠΈΠ³ΡΠ°Π½ΡΠΎΠ² ΠΈΠ· Π ΠΎΡΡΠΈΠΈ ΠΠ»Π΅ΠΊΡΠ° Π€Π΅ΡΡΠΈΠ½Π³Π΅ΡΠ° ΠΈ Π‘Π°ΡΡ Π‘ΠΎΠ»ΠΎΠΌΠΎΠ½, ΡΠ°ΠΌ ΠΆΠ΅ Π² 1939 Π³ΠΎΠ΄Ρ ΡΡΠ°Π» Π±Π°ΠΊΠ°Π»Π°Π²ΡΠΎΠΌ, Π² 1940-ΠΌΒ β ΠΌΠ°Π³ΠΈΡΡΡΠΎΠΌ Π² ΡΠ½ΠΈΠ²Π΅ΡΡΠΈΡΠ΅ΡΠ΅ ΡΡΠ°ΡΠ° ΠΠΉΠΎΠ²Π°, Π³Π΄Π΅ Π½Π°ΡΠ°Π» ΡΠ°Π±ΠΎΡΠ°ΡΡ Π½Π°ΡΡΠ½ΡΠΌ ΡΠΎΡΡΡΠ΄Π½ΠΈΠΊΠΎΠΌ Π² Π¦Π΅Π½ΡΡΠ΅ ΠΈΠ·ΡΡΠ΅Π½ΠΈΡ ΡΠ΅Π±Π΅Π½ΠΊΠ°. Π 1942 Π³ΠΎΠ΄Ρ ΠΏΠΎΠ»ΡΡΠΈΠ» ΡΡΠ΅ΠΏΠ΅Π½Ρ Π΄ΠΎΠΊΡΠΎΡΠ° ΡΠΈΠ»ΠΎΡΠΎΡΠΈΠΈ ΠΏΠΎ ΠΏΡΠΈΡ ΠΎΠ»ΠΎΠ³ΠΈΠΈ. ΠΠ³ΠΎ Π½Π°ΡΡΠ½ΡΠΌ ΡΡΠΊΠΎΠ²ΠΎΠ΄ΠΈΡΠ΅Π»Π΅ΠΌ Π±ΡΠ» ΠΡΡΡ ΠΠ΅Π²ΠΈΠ½ (Π½Π΅ΡΠΎΠΌΠ½Π΅Π½Π½ΠΎ Π²Π»ΠΈΡΠ½ΠΈΠ΅ ΡΠ΅ΠΎΡΠΈΠΈ ΠΏΠΎΠ»Ρ ΠΠ΅Π²ΠΈΠ½Π° ΠΈ Π²ΠΎΠΎΠ±ΡΠ΅ Π³Π΅ΡΡΠ°Π»ΡΡΠΈΡΡΠΎΠ² Π½Π° ΡΠ²ΠΎΡΡΠ΅ΡΡΠ²ΠΎ Π€Π΅ΡΡΠΈΠ½Π³Π΅ΡΠ°). Π Π³ΠΎΠ΄Ρ ΠΡΠΎΡΠΎΠΉ ΠΌΠΈΡΠΎΠ²ΠΎΠΉ Π²ΠΎΠΉΠ½Ρ (1942β1945) ΡΠ»ΡΠΆΠΈΠ» Π² ΠΠΎΠΌΠΈΡΠ΅ΡΠ΅ ΠΏΠΎ ΠΎΡΠ±ΠΎΡΡ ΠΈ ΠΎΠ±ΡΡΠ΅Π½ΠΈΡ Π»Π΅ΡΡΠΈΠΊΠΎΠ² ΠΏΡΠΈ Π ΠΎΡΠ΅ΡΡΠ΅ΡΡΠΊΠΎΠΌ ΡΠ½ΠΈΠ²Π΅ΡΡΠΈΡΠ΅ΡΠ΅. Π 1945 Π³ΠΎΠ΄Ρ Π²ΠΊΠ»ΡΡΠ°Π΅ΡΡΡ Π² ΡΠ°Π±ΠΎΡΡ Π³ΡΡΠΏΠΏΡ ΠΠ΅Π²ΠΈΠ½Π° Π² ΠΠ°ΡΡΠ°ΡΡΡΠ΅ΡΡΠΊΠΎΠΌ ΡΠ΅Ρ Π½ΠΎΠ»ΠΎΠ³ΠΈΡΠ΅ΡΠΊΠΎΠΌ ΠΈΠ½ΡΡΠΈΡΡΡΠ΅, ΠΏΠΎΠ·Π΄Π½Π΅Π΅, Π² 1947 Π³ΠΎΠ΄Ρ, ΠΏΠΎΡΠ»Π΅ ΡΠΌΠ΅ΡΡΠΈ ΠΠ΅Π²ΠΈΠ½Π°, ΠΏΠ΅ΡΠ΅ΠΌΠ΅ΡΠ°Π΅ΡΡΡ Π²ΠΌΠ΅ΡΡΠ΅ Ρ Π³ΡΡΠΏΠΏΠΎΠΉ Π² ΠΠΈΡΠΈΠ³Π°Π½ΡΠΊΠΈΠΉ ΡΠ½ΠΈΠ²Π΅ΡΡΠΈΡΠ΅Ρ. Π 1951 Π³ΠΎΠ΄Ρ ΠΎΠ½ ΡΠ°Π±ΠΎΡΠ°Π΅Ρ Π² ΡΠ½ΠΈΠ²Π΅ΡΡΠΈΡΠ΅ΡΠ΅ ΠΠΈΠ½Π½Π΅ΡΠΎΡΡ, Π² 1955-ΠΌ ΠΏΠ΅ΡΠ΅Ρ ΠΎΠ΄ΠΈΡ Π² Π‘ΡΡΠ½ΡΠΎΡΠ΄. Π, Π½Π°ΠΊΠΎΠ½Π΅Ρ, Ρ 1968 Π³ΠΎΠ΄Π° ΠΈ Π΄ΠΎ ΡΠ²ΠΎΠ΅ΠΉ ΡΠΌΠ΅ΡΡΠΈ Π² 1989 Π³ΠΎΠ΄ΡΒ β ΠΏΡΠΎΡΠ΅ΡΡΠΎΡ ΠΠΎΠ²ΠΎΠΉ ΡΠΊΠΎΠ»Ρ ΡΠΎΡΠΈΠ°Π»ΡΠ½ΡΡ ΠΈΡΡΠ»Π΅Π΄ΠΎΠ²Π°Π½ΠΈΠΉ Π² ΠΡΡ-ΠΠΎΡΠΊΠ΅. Π ΡΠ΅ΡΠ΅Π½ΠΈΠ΅ ΠΆΠΈΠ·Π½ΠΈ ΠΏΠΎΠ»ΡΡΠ°Π΅Ρ ΠΌΠ½ΠΎΠΆΠ΅ΡΡΠ²ΠΎ ΠΏΡΠ΅ΠΌΠΈΠΉ ΠΈ Π½Π°Π³ΡΠ°Π΄ (Π²ΠΊΠ»ΡΡΠ°Ρ ΠΏΡΠ΅ΡΡΠΈΠΆΠ½ΡΡ ΠΏΡΠ΅ΠΌΠΈΡ Β«ΠΡΠ΄Π°ΡΡΠ΅ΠΌΡΡΡ ΡΡΠ΅Π½ΠΎΠΌΡΒ» ΠΠΌΠ΅ΡΠΈΠΊΠ°Π½ΡΠΊΠΎΠΉ ΠΏΡΠΈΡ ΠΎΠ»ΠΎΠ³ΠΈΡΠ΅ΡΠΊΠΎΠΉ Π°ΡΡΠΎΡΠΈΠ°ΡΠΈΠΈ Π² 1959 Π³ΠΎΠ΄Ρ).
ΠΡΠΈΡ ΠΎΠ»ΠΎΠ³ΠΈ ΠΎΠ±ΡΡΠ½ΠΎ ΠΈΠ·ΡΡΠ°ΡΡ ΡΠ΄ΠΈΠ²ΠΈΡΠ΅Π»ΡΠ½ΡΠ΅ ΡΠ΅Π½ΠΎΠΌΠ΅Π½Ρ Π½Π°ΡΠ΅ΠΉ ΠΏΡΠΈΡ ΠΈΡΠ΅ΡΠΊΠΎΠΉ ΠΆΠΈΠ·Π½ΠΈ ΠΈ ΠΏΡΡΠ°ΡΡΡΡ Π½Π°ΠΉΡΠΈ ΠΈΠΌ ΠΎΠ±ΡΡΡΠ½Π΅Π½ΠΈΡ. ΠΠ΅Π»ΠΈΠΊΠΈΠ΅ ΠΏΡΠΈΡ ΠΎΠ»ΠΎΠ³ΠΈ ΠΈΠ΄ΡΡ Π΄Π°Π»ΡΡΠ΅Β β ΠΎΠ½ΠΈ Π²ΠΈΠ΄ΡΡ Π·Π° ΡΡΠΈΠΌΠΈ ΡΠ΅Π½ΠΎΠΌΠ΅Π½Π°ΠΌΠΈ ΡΠ΅Π»ΠΎΠ²Π΅ΠΊΠ° Π²ΠΎ Π²ΡΠ΅ΠΉ Π΅Π³ΠΎ Π½Π΅ΡΠ°Π·Π³Π°Π΄Π°Π½Π½ΠΎΠΉ ΠΏΠΎΠ»Π½ΠΎΡΠ΅. ΠΠ΅ΠΎΠ½ Π€Π΅ΡΡΠΈΠ½Π³Π΅Ρ Π΄Π°ΠΆΠ΅ Π½Π° ΡΠΎΠ½Π΅ ΡΠ°ΠΌΡΡ Π²Π΅Π»ΠΈΠΊΠΈΡ Π²ΡΠ΄Π΅Π»ΡΠ»ΡΡ ΡΠΈΡΠΎΡΠΎΠΉ ΠΈΠ½ΡΠ΅ΡΠ΅ΡΠΎΠ²Β β ΠΎΠ½ Π·Π°Π½ΠΈΠΌΠ°Π»ΡΡ ΠΏΡΠΈΠ½ΡΡΠΈΠ΅ΠΌ ΡΠ΅ΡΠ΅Π½ΠΈΠΉ, ΠΏΡΠΎΠ±Π»Π΅ΠΌΠΎΠΉ ΠΏΠΎΡΠ΅ΡΠΈ ΠΈΠ½Π΄ΠΈΠ²ΠΈΠ΄ΡΠ°Π»ΡΠ½ΠΎΡΡΠΈ Π² Π³ΡΡΠΏΠΏΠ΅, ΡΠΏΠΎΡΠΎΠ±Π°ΠΌΠΈ, ΠΊΠΎΡΠΎΡΡΠΌΠΈ Π»ΡΠ΄ΠΈ ΡΡΠ°Π²Π½ΠΈΠ²Π°ΡΡ ΡΠ΅Π±Ρ Ρ Π΄ΡΡΠ³ΠΈΠΌΠΈ, ΠΏΡΠΈΡ ΠΎΠ»ΠΎΠ³ΠΈΡΠ΅ΡΠΊΠΈΠΌΠΈ Π°ΡΠΏΠ΅ΠΊΡΠ°ΠΌΠΈ ΡΠ΅Ρ Π½ΠΎΠ»ΠΎΠ³ΠΈΠΈ ΠΈΠ·Π³ΠΎΡΠΎΠ²Π»Π΅Π½ΠΈΡ Π΄ΠΎΠΈΡΡΠΎΡΠΈΡΠ΅ΡΠΊΠΈΡ ΠΎΡΡΠ΄ΠΈΠΉ, Π·ΡΠΈΡΠ΅Π»ΡΠ½ΡΠΌ Π²ΠΎΡΠΏΡΠΈΡΡΠΈΠ΅ΠΌ ΠΈ Π΄Π²ΠΈΠΆΠ΅Π½ΠΈΠ΅ΠΌ Π³Π»Π°Π·, Π³ΡΡΠΏΠΏΠΎΠ²ΠΎΠΉ Π΄ΠΈΠ½Π°ΠΌΠΈΠΊΠΎΠΉ ΠΈ Ρ.Β Π΄. ΠΠΎ Π³Π»Π°Π²Π½ΡΠΌ Π΅Π³ΠΎ Π΄ΠΎΡΡΠΈΠΆΠ΅Π½ΠΈΠ΅ΠΌ Π²ΡΠ΅ ΠΆΠ΅ ΡΡΠ°Π»ΠΎ ΡΠΎΠ·Π΄Π°Π½ΠΈΠ΅ ΡΠ΅ΠΎΡΠΈΠΈ ΠΊΠΎΠ³Π½ΠΈΡΠΈΠ²Π½ΠΎΠ³ΠΎ Π΄ΠΈΡΡΠΎΠ½Π°Π½ΡΠ°.
Π. Π€Π΅ΡΡΠΈΠ½Π³Π΅Ρ ΠΏΡΠΎΠΈΠ·Π²Π΅Π» ΠΊΠΎΠ³Π½ΠΈΡΠΈΠ²Π½ΡΠΉ ΠΏΠ΅ΡΠ΅Π²ΠΎΡΠΎΡ Π΅ΡΠ΅ Π΄Π°ΠΆΠ΅ Π΄ΠΎ Π²ΠΎΠ·Π½ΠΈΠΊΠ½ΠΎΠ²Π΅Π½ΠΈΡ ΠΊΠΎΠ³Π½ΠΈΡΠΈΠ²Π½ΠΎΠΉ ΠΏΡΠΈΡ ΠΎΠ»ΠΎΠ³ΠΈΠΈ, ΠΏΡΠΈΡΠ΅ΠΌ Π² ΠΎΠ±Π»Π°ΡΡΠΈ ΡΠΎΡΠΈΠ°Π»ΡΠ½ΠΎΠΉ ΠΏΡΠΈΡ ΠΎΠ»ΠΎΠ³ΠΈΠΈ, ΠΌΠ°ΠΊΡΠΈΠΌΠ°Π»ΡΠ½ΠΎ ΡΠ΄Π°Π»Π΅Π½Π½ΠΎΠΉ ΠΎΡ ΠΊΠΎΠ³Π½ΠΈΡΠΈΠ²Π½ΡΡ ΠΈΡΡΠ»Π΅Π΄ΠΎΠ²Π°Π½ΠΈΠΉ. ΠΠ½ Π²ΡΠ²Π΅Π» Π·Π°ΠΊΠΎΠ½: Π΅ΡΠ»ΠΈ Π΄Π²Π° ΡΠ»Π΅ΠΌΠ΅Π½ΡΠ° ΠΌΡΡΠ»Π΅Π½ΠΈΡ ΠΏΡΠΎΡΠΈΠ²ΠΎΡΠ΅ΡΠ°Ρ Π΄ΡΡΠ³ Π΄ΡΡΠ³Ρ (Π½Π°Ρ ΠΎΠ΄ΡΡΡΡ Π² Π΄ΠΈΡΡΠΎΠ½Π°Π½ΡΠ΅), ΡΠΎ ΡΡΠΎ ΠΏΠΎΠ±ΡΠΆΠ΄Π°Π΅Ρ Π»ΠΈΡΠ½ΠΎΡΡΡ ΠΊ ΠΏΠΎΠ²Π΅Π΄Π΅Π½ΠΈΡ, ΡΠΎΠΊΡΠ°ΡΠ°ΡΡΠ΅ΠΌΡ Π΄ΠΈΡΡΠΎΠ½Π°Π½Ρ. Π’ΠΎ, ΡΡΠΎ ΡΠ΅Π»ΠΎΠ²Π΅ΠΊ ΡΡΡΠ΅ΠΌΠΈΡΡΡ ΠΆΠΈΡΡ Π² ΡΠ°ΡΠΈΠΎΠ½Π°Π»ΡΠ½ΠΎΠΌ ΠΌΠΈΡΠ΅ ΠΈ ΠΈΠ·Π±Π°Π²Π»ΡΡΡΡΡ ΠΎΡ ΠΏΡΠΎΡΠΈΠ²ΠΎΡΠ΅ΡΠΈΠΉ, ΠΏΠΎΡΡΡΠ»ΠΈΡΠΎΠ²Π°Π»ΠΎΡΡ Π΅ΡΠ΅ ΡΠΈΠ»ΠΎΡΠΎΡΠ°ΠΌΠΈ ΠΠΎΠ²ΠΎΠ³ΠΎ Π²ΡΠ΅ΠΌΠ΅Π½ΠΈ. Π ΠΊΠΎΠ½ΡΠ΅ XIX Π²Π΅ΠΊΠ° Π. ΠΠ΅ΡΠ½Π³Π΅ΠΉΠΌ Π² ΡΠΊΡΠΏΠ΅ΡΠΈΠΌΠ΅Π½ΡΠ°Ρ Ρ ΠΏΠΎΡΡΠ³ΠΈΠΏΠ½ΠΎΡΠΈΡΠ΅ΡΠΊΠΈΠΌ Π²Π½ΡΡΠ΅Π½ΠΈΠ΅ΠΌ ΠΏΡΠΎΠ΄Π΅ΠΌΠΎΠ½ΡΡΡΠΈΡΠΎΠ²Π°Π», ΡΡΠΎ ΡΠ΅Π»ΠΎΠ²Π΅ΠΊ ΡΡΡΠ΅ΠΌΠΈΡΡΡ Π½Π°ΠΉΡΠΈ ΡΠ°Π·ΡΠΌΠ½ΠΎΠ΅, ΠΏΡΡΡΡ Π΄Π°ΠΆΠ΅ Π½Π΅ΠΏΡΠ°Π²ΠΈΠ»ΡΠ½ΠΎΠ΅, ΠΎΠ±ΡΡΡΠ½Π΅Π½ΠΈΠ΅ ΡΠΎΠ±ΡΡΠ²Π΅Π½Π½ΠΎΠΌΡ ΠΏΠΎΠ²Π΅Π΄Π΅Π½ΠΈΡ, ΠΊΠΎΡΠΎΡΠΎΠ΅Β β ΠΎ ΡΠ΅ΠΌ ΡΠ°ΠΌ ΡΠ΅Π»ΠΎΠ²Π΅ΠΊ Π½Π΅ Π΄ΠΎΠ³Π°Π΄ΡΠ²Π°Π»ΡΡΒ β Π±ΡΠ»ΠΎ Π²Π½ΡΡΠ΅Π½ΠΎ Π΅ΠΌΡ Π² Π³ΠΈΠΏΠ½ΠΎΠ·Π΅. Π. Π€ΡΠ΅ΠΉΠ΄ Π½Π°Π±Π»ΡΠ΄Π°Π» ΡΠΊΡΠΏΠ΅ΡΠΈΠΌΠ΅Π½ΡΡ ΠΠ΅ΡΠ½Π³Π΅ΠΉΠΌΠ° ΠΈ ΠΎΠΏΠΈΡΠ°Π» Π² ΡΠ°ΠΌΠΊΠ°Ρ ΠΏΠΎΡΡΡΠΎΠ΅Π½Π½ΠΎΠΉ ΠΈΠΌ ΡΠ΅ΠΎΡΠΈΠΈ Π½Π΅ΠΎΡΠΎΠ·Π½Π°Π²Π°Π΅ΠΌΡΠ΅ ΠΌΠ΅Ρ Π°Π½ΠΈΠ·ΠΌΡ Π±ΠΎΡΡΠ±Ρ ΡΠ΅Π»ΠΎΠ²Π΅ΠΊΠ° Ρ ΠΏΡΠΎΡΠΈΠ²ΠΎΡΠ΅ΡΠΈΡΠΌΠΈ (ΡΡΠ΅Π΄ΠΈ Π½ΠΈΡ Β β Π²ΡΡΠ΅ΡΠ½Π΅Π½ΠΈΠ΅ ΠΈ ΡΠ°ΡΠΈΠΎΠ½Π°Π»ΠΈΠ·Π°ΡΠΈΡ). ΠΠΎ ΠΎΠ±ΡΡΡΠ½Π΅Π½ΠΈΡ ΠΎΡΡΠ°Π²Π°Π»ΠΈΡΡ Π²ΠΎ ΠΌΠ½ΠΎΠ³ΠΎΠΌ ΡΠΏΠ΅ΠΊΡΠ»ΡΡΠΈΠ²Π½ΡΠΌΠΈ, Π° Π² ΠΏΠΎΡΡΡΠΎΠ΅Π½ΠΈΡΡ Π€ΡΠ΅ΠΉΠ΄Π° ΠΊ ΡΠΎΠΌΡ ΠΆΠ΅ Ρ ΡΠΈΠ»ΡΠ½ΡΠΌ ΠΌΠΈΡΠΎΠ»ΠΎΠ³ΠΈΡΠ΅ΡΠΊΠΈΠΌ ΠΏΡΠΈΠ²ΠΊΡΡΠΎΠΌ.
Π€Π΅ΡΡΠΈΠ½Π³Π΅Ρ Π² ΡΠΏΠ΅ΡΠΈΠ°Π»ΡΠ½ΠΎ ΡΠΊΠΎΠ½ΡΡΡΡΠΈΡΠΎΠ²Π°Π½Π½ΡΡ ΡΡΠ»ΠΎΠ²ΠΈΡΡ ΠΏΠΎΠΊΠ°Π·ΡΠ²Π°Π΅Ρ: Π΅ΡΠ»ΠΈ ΡΠ΅Π»ΠΎΠ²Π΅ΠΊ ΡΠΎΠ²Π΅ΡΡΠ°Π΅Ρ ΠΏΠΎΡΡΡΠΏΠΎΠΊ, ΠΏΡΠΎΡΠΈΠ²ΠΎΡΠ΅ΡΠ°ΡΠΈΠΉ Π΅Π³ΠΎ ΡΠ±Π΅ΠΆΠ΄Π΅Π½ΠΈΡΠΌ, ΡΠΎ Π²ΠΎΠ·Π½ΠΈΠΊΠ°Π΅Ρ ΠΊΠΎΠ³Π½ΠΈΡΠΈΠ²Π½ΡΠΉ Π΄ΠΈΡΡΠΎΠ½Π°Π½Ρ. ΠΠ»Ρ Π»ΠΈΠΊΠ²ΠΈΠ΄Π°ΡΠΈΠΈ Π΄ΠΈΡΡΠΎΠ½Π°Π½ΡΠ° ΠΈΡΠΏΠΎΠ»ΡΠ·ΡΠ΅ΡΡΡ Π²Π½Π΅ΡΠ½Π΅Π΅ ΠΎΠΏΡΠ°Π²Π΄Π°Π½ΠΈΠ΅ (ΠΌΠ΅Π½Ρ Π·Π°ΡΡΠ°Π²ΠΈΠ»ΠΈ, ΠΏΡΠΈΠΊΠ°Π·Π°Π»ΠΈ ΠΈΠ»ΠΈ Ρ ΠΎΡΠΎΡΠΎ Π·Π°ΠΏΠ»Π°ΡΠΈΠ»ΠΈ). ΠΠΎ Π΅ΡΠ»ΠΈ ΠΏΠΎΠ²ΠΎΠ΄ΠΎΠ² Π΄Π»Ρ Π²Π½Π΅ΡΠ½Π΅Π³ΠΎ ΠΎΠΏΡΠ°Π²Π΄Π°Π½ΠΈΡ ΠΌΠ°Π»ΠΎ, ΡΠΎ ΡΠ΅Π»ΠΎΠ²Π΅ΠΊ ΠΈΡΠ΅Ρ Π²Π½ΡΡΡΠ΅Π½Π½Π΅Π΅ ΠΎΠΏΡΠ°Π²Π΄Π°Π½ΠΈΠ΅ ΡΡΠΎΠΌΡ ΡΠ²ΠΎΠ΅ΠΌΡ ΠΏΠΎΡΡΡΠΏΠΊΡ, Π½Π°ΠΏΡΠΈΠΌΠ΅Ρ, Π½Π΅ ΠΎΡΠΎΠ·Π½Π°Π²Π°Ρ ΡΡΠΎΠ³ΠΎ, ΠΈΠ·ΠΌΠ΅Π½ΡΠ΅Ρ ΡΠΎΠ±ΡΡΠ²Π΅Π½Π½ΡΠ΅ ΡΠ±Π΅ΠΆΠ΄Π΅Π½ΠΈΡ, Ρ.Β Π΅., ΠΊΠ°ΠΊ Π³ΠΎΠ²ΠΎΡΠΈΡ Π€Π΅ΡΡΠΈΠ½Π³Π΅Ρ, ΡΠ³Π»Π°ΠΆΠΈΠ²Π°Π΅Ρ ΠΊΠΎΠ³Π½ΠΈΡΠΈΠ²Π½ΡΠΉ Π΄ΠΈΡΡΠΎΠ½Π°Π½Ρ. ΠΠΎΡΠΎΠΆΠ΄Π΅Π½Π½ΡΠ΅ ΠΈΠΌ ΠΈΠ΄Π΅ΠΈ ΠΈ ΡΠΊΡΠΏΠ΅ΡΠΈΠΌΠ΅Π½ΡΠ°Π»ΡΠ½ΡΠ΅ Π·Π°ΠΌΡΡΠ»Ρ ΠΏΡΠΎΠΈΠ·Π²Π΅Π»ΠΈ Π½Π°ΡΡΠΎΠ»ΡΠΊΠΎ ΡΠΈΠ»ΡΠ½ΠΎΠ΅ Π²ΠΏΠ΅ΡΠ°ΡΠ»Π΅Π½ΠΈΠ΅, ΡΡΠΎ ΠΏΠΎΡΠΎΠ΄ΠΈΠ»ΠΈ Π²ΠΎΠ»Π½Ρ ΠΏΠΎΡΠ»Π΅Π΄ΠΎΠ²Π°ΡΠ΅Π»Π΅ΠΉ, ΠΏΡΠΎΠ²ΠΎΠ΄ΠΈΠ²ΡΠΈΡ ΡΠ΄ΠΈΠ²ΠΈΡΠ΅Π»ΡΠ½ΠΎ ΠΎΡΡΡΠΎΡΠΌΠ½ΡΠ΅ ΡΠΊΡΠΏΠ΅ΡΠΈΠΌΠ΅Π½ΡΠ°Π»ΡΠ½ΡΠ΅ ΠΈΡΡΠ»Π΅Π΄ΠΎΠ²Π°Π½ΠΈΡ (ΡΠΌ., Π½Π°ΠΏΡΠΈΠΌΠ΅Ρ, ΠΎΠ±Π·ΠΎΡΠ½ΡΠ΅ ΡΠ°Π±ΠΎΡΡ Π. ΠΡΠΎΠ½ΡΠΎΠ½Π°, ΠΊΠΎΡΠΎΡΡΠΉ ΠΈΠΌΠ΅Π½Π½ΠΎ ΠΏΠΎΠ΄ Π²ΠΎΠ·Π΄Π΅ΠΉΡΡΠ²ΠΈΠ΅ΠΌ ΠΊΠ½ΠΈΠ³ΠΈ, ΠΊΠΎΡΠΎΡΡΡ Π²Ρ Π΄Π΅ΡΠΆΠΈΡΠ΅ ΠΏΠ΅ΡΠ΅Π΄ Π³Π»Π°Π·Π°ΠΌΠΈ, ΠΏΡΠΈΡΠ΅Π» ΠΊ ΡΠ΅ΡΠ΅Π½ΠΈΡ ΠΈΠ·ΡΡΠ°ΡΡ ΡΠΎΡΠΈΠ°Π»ΡΠ½ΡΡ ΠΏΡΠΈΡ ΠΎΠ»ΠΎΠ³ΠΈΡ).
ΠΡΠΈΠ²Π΅Π΄Ρ ΠΏΡΠΈΠΌΠ΅Ρ, ΠΏΠΎΠΊΠ°Π·ΡΠ²Π°ΡΡΠΈΠΉ ΡΠ²ΡΠΈΡΡΠΈΡΠ΅ΡΠΊΠΎΠ΅ Π·Π½Π°ΡΠ΅Π½ΠΈΠ΅ ΡΠ΅ΠΎΡΠΈΠΈ Π€Π΅ΡΡΠΈΠ½Π³Π΅ΡΠ° Π΄Π°ΠΆΠ΅ Π² ΡΠΎΠΉ Π·ΠΎΠ½Π΅, Π³Π΄Π΅ ΠΎΠ½ ΡΠ°ΠΌ, ΡΠΊΠΎΡΠ΅Π΅ Π²ΡΠ΅Π³ΠΎ, Π½Π΅ ΠΎΠΆΠΈΠ΄Π°Π» Π±Ρ ΡΠ²ΠΈΠ΄Π΅ΡΡ ΠΏΡΠΎΡΠ²Π»Π΅Π½ΠΈΠ΅ ΡΠ²ΠΎΠΈΡ ΡΠ΅ΠΎΡΠ΅ΡΠΈΡΠ΅ΡΠΊΠΈΡ ΠΏΠΎΡΡΡΠΎΠ΅Π½ΠΈΠΉ. Π Π½Π°ΡΠΈΡ ΠΈΡΡΠ»Π΅Π΄ΠΎΠ²Π°Π½ΠΈΡΡ Π² Π‘Π°Π½ΠΊΡ-ΠΠ΅ΡΠ΅ΡΠ±ΡΡΠ³ΡΠΊΠΎΠΌ ΡΠ½ΠΈΠ²Π΅ΡΡΠΈΡΠ΅ΡΠ΅ Π±ΡΠ»ΠΎ ΠΎΠ±Π½Π°ΡΡΠΆΠ΅Π½ΠΎ, ΡΡΠΎ Π΅ΡΠ»ΠΈ ΡΠ΅Π»ΠΎΠ²Π΅ΠΊ ΡΠΎΠ²Π΅ΡΡΠ°Π΅Ρ ΠΎΡΠΈΠ±ΠΊΠΈ Π² ΠΏΡΠΎΡΡΡΡ ΠΊΠΎΠ³Π½ΠΈΡΠΈΠ²Π½ΡΡ Π·Π°Π΄Π°ΡΠ°Ρ (ΠΎΡΠΈΠ±Π°Π΅ΡΡΡ ΠΏΡΠΈ ΡΠΊΠ»Π°Π΄ΡΠ²Π°Π½ΠΈΠΈ ΡΠΈΡΡ, Π΄Π΅Π»Π°Π΅Ρ ΠΎΠΏΠ΅ΡΠ°ΡΠΊΠΈ ΠΈ Ρ. Β Π΄.), ΡΠΎ ΠΎΠΊΠ°Π·ΡΠ²Π°Π΅ΡΡΡ, ΡΡΠΎ ΠΎΠ½ ΠΈΠΌΠ΅Π΅Ρ ΡΠ΅Π½Π΄Π΅Π½ΡΠΈΡ ΠΏΠΎΠ²ΡΠΎΡΡΡΡ ΡΠΎΠ±ΡΡΠ²Π΅Π½Π½ΡΠ΅ ΠΎΡΠΈΠ±ΠΊΠΈ, Π΄Π°ΠΆΠ΅ Π΅ΡΠ»ΠΈ ΡΠ°ΠΌ ΠΈΡ Π½Π΅ Π·Π°ΠΌΠ΅ΡΠ°Π΅Ρ. ΠΡΡΠ΅ΠΊΡ ΠΏΠΎΠ²ΡΠΎΡΠ΅Π½ΠΈΡ ΠΎΡΠΈΠ±ΠΎΠΊ ΡΠ²Π½ΠΎ Π½Π°ΠΏΠΎΠΌΠΈΠ½Π°Π΅Ρ ΡΠ³Π»Π°ΠΆΠΈΠ²Π°Π½ΠΈΠ΅ ΠΊΠΎΠ³Π½ΠΈΡΠΈΠ²Π½ΠΎΠ³ΠΎ Π΄ΠΈΡΡΠΎΠ½Π°Π½ΡΠ°Β β ΡΠ΄Π΅Π»Π°Π² ΠΎΡΠΈΠ±ΠΊΡ, ΡΠ΅Π»ΠΎΠ²Π΅ΠΊ, Π½Π΅ ΠΎΡΠΎΠ·Π½Π°Π²Π°Ρ ΡΡΠΎΠ³ΠΎ, ΠΊΠ°ΠΊ Π±Ρ ΠΏΡΠΈΠ½ΠΈΠΌΠ°Π΅Ρ ΡΠ΅ΡΠ΅Π½ΠΈΠ΅: ΡΠ°Π· ΠΏΠΎΠ΄ Π²ΠΎΠ·Π΄Π΅ΠΉΡΡΠ²ΠΈΠ΅ΠΌ ΠΎΠΏΡΠ΅Π΄Π΅Π»Π΅Π½Π½ΡΡ ΡΡΠ»ΠΎΠ²ΠΈΠΉ ΠΎΠ½ ΡΠ΄Π΅Π»Π°Π» ΠΎΡΠΈΠ±ΠΊΡ, ΡΠΎ ΡΡΠΎ Π²ΠΎΠ²ΡΠ΅ ΠΈ Π½Π΅ ΠΎΡΠΈΠ±ΠΊΠ°, Π΅Π³ΠΎ ΠΏΠΎΠ²Π΅Π΄Π΅Π½ΠΈΠ΅ ΠΎΠΏΡΠ°Π²Π΄Π°Π½Π½ΠΎ, Π° ΠΏΠΎΡΠΎΠΌΡ ΠΎΠ½ Π²ΠΏΡΠ°Π²Π΅ Π΅Π΅ ΠΏΠΎΠ²ΡΠΎΡΠΈΡΡ.
Π€Π΅ΡΡΠΈΠ½Π³Π΅Ρ Π½Π΅ ΡΠΎΠ»ΡΠΊΠΎ ΡΠΎΠ·Π΄Π°Π» ΡΠ΅ΠΎΡΠΈΡ, ΠΊΠΎΡΠΎΡΠ°Ρ ΠΎΠΏΠΈΡΠ°Π΅ΡΡΡ Π½Π° ΠΎΠ±ΡΠΈΠ΅ ΠΎΡΠ½ΠΎΠ²Π°Π½ΠΈΡ, Π½ΠΎ ΠΈ ΡΡΠΌΠ΅Π» Π²ΡΠ²Π΅ΡΡΠΈ ΡΠ»Π΅Π΄ΡΡΠ²ΠΈΡ, ΠΊΠΎΡΠΎΡΡΠ΅ ΠΌΠΎΠΆΠ½ΠΎ ΠΏΠΎΠ΄Π²Π΅ΡΠ³Π½ΡΡΡ ΡΠΊΡΠΏΠ΅ΡΠΈΠΌΠ΅Π½ΡΠ°Π»ΡΠ½ΠΎΠΉ ΠΏΡΠΎΠ²Π΅ΡΠΊΠ΅. ΠΠ³ΠΎ ΡΠ΅ΠΎΡΠΈΡ ΠΎΠΊΠ°Π·Π°Π»Π°ΡΡ ΡΠ²ΡΠΈΡΡΠΈΡΠ½ΠΎΠΉΒ β Π΄ΡΡΠ³ΠΈΠ΅ ΠΈΡΡΠ»Π΅Π΄ΠΎΠ²Π°ΡΠ΅Π»ΠΈ ΠΎΠ±Π½Π°ΡΡΠΆΠΈΠ²Π°Π»ΠΈ ΠΏΡΠ΅Π΄ΡΠΊΠ°Π·ΡΠ²Π°Π΅ΠΌΡΠ΅ ΡΠ΅ΠΎΡΠΈΠ΅ΠΉ ΡΠ΅Π½ΠΎΠΌΠ΅Π½Ρ Π΄Π°ΠΆΠ΅ ΡΠ°ΠΌ, Π³Π΄Π΅ ΡΠ°ΠΌ Π€Π΅ΡΡΠΈΠ½Π³Π΅Ρ Π²ΡΡΠ΄ Π»ΠΈ ΠΎΠΆΠΈΠ΄Π°Π» Π±Ρ ΠΈΡ ΡΠ²ΠΈΠ΄Π΅ΡΡ. Π’Π΅ΠΌ ΡΠ°ΠΌΡΠΌ ΠΎΠ½ ΡΠΎΠ·Π΄Π°Π» ΠΏΠΎΠ΄Π»ΠΈΠ½Π½ΠΎ Π½Π°ΡΡΠ½ΡΡ ΡΠ΅ΠΎΡΠΈΡ. Π Π΅Π³ΠΎ ΠΊΠ½ΠΈΠ³Π° ΡΡΠΈΡ Π½Π°Ρ ΡΠ°ΠΌΠΎΠΌΡ Π³Π»Π°Π²Π½ΠΎΠΌΡΒ β ΡΠΎΠΌΡ, ΠΊΠ°ΠΊ Π½Π°Π΄ΠΎ Π΄Π΅Π»Π°ΡΡ Π½Π°ΡΡΠΎΡΡΡΡ Π½Π°ΡΠΊΡ.
ΠΠΈΠΊΡΠΎΡ ΠΠ»Π»Π°Ρ Π²Π΅ΡΠ΄ΠΎΠ²,
ΠΏΡΠΎΡΠ΅ΡΡΠΎΡ, Π΄ΠΎΠΊΡΠΎΡ ΠΏΡΠΈΡ ΠΎΠ»ΠΎΠ³ΠΈΡΠ΅ΡΠΊΠΈΡ Π½Π°ΡΠΊ,
Π·Π°Π²Π΅Π΄ΡΡΡΠΈΠΉ ΠΊΠ°ΡΠ΅Π΄ΡΠΎΠΉ ΠΎΠ±ΡΠ΅ΠΉ ΠΏΡΠΈΡ ΠΎΠ»ΠΎΠ³ΠΈΠΈ Π‘ΠΠ±ΠΠ£
ΠΡΠ΅Π΄ΠΈΡΠ»ΠΎΠ²ΠΈΠ΅ Π°Π²ΡΠΎΡΠ°
ΠΡΠΎ ΠΏΡΠ΅Π΄ΠΈΡΠ»ΠΎΠ²ΠΈΠ΅ Π³Π»Π°Π²Π½ΡΠΌ ΠΎΠ±ΡΠ°Π·ΠΎΠΌ ΠΏΠΎΡΠ²ΡΡΠ΅Π½ΠΎ ΠΈΡΡΠΎΡΠΈΠΈ Π²ΠΎΠ·Π½ΠΈΠΊΠ½ΠΎΠ²Π΅Π½ΠΈΡ ΠΈΠ΄Π΅ΠΉ, ΠΏΠΎΠ»ΠΎΠΆΠ΅Π½Π½ΡΡ Π² ΠΎΡΠ½ΠΎΠ²Ρ ΡΡΠΎΠΉ ΠΊΠ½ΠΈΠ³ΠΈ. ΠΡΠ±ΡΠ°Π½Π½Π°Ρ ΠΌΠ½ΠΎΠΉ Ρ ΡΠΎΠ½ΠΎΠ»ΠΎΠ³ΠΈΡΠ΅ΡΠΊΠ°Ρ ΡΠΎΡΠΌΠ°Β β Π½Π°ΠΈΠ»ΡΡΡΠΈΠΉ ΡΠΏΠΎΡΠΎΠ± ΠΎΡΠ΄Π°ΡΡ Π΄ΠΎΠ»ΠΆΠ½ΠΎΠ΅ ΠΊΠΎΠ»Π»Π΅Π³Π°ΠΌ, ΠΎΠΊΠ°Π·Π°Π²ΡΠΈΠΌ ΠΌΠ½Π΅ ΡΡΡΠ΅ΡΡΠ²Π΅Π½Π½ΡΡ ΠΏΠΎΠΌΠΎΡΡ Π² Ρ ΠΎΠ΄Π΅ ΡΠ°Π±ΠΎΡΡ Π½Π°Π΄ ΠΊΠ½ΠΈΠ³ΠΎΠΉ, Π° ΡΠ°ΠΊΠΆΠ΅ ΠΎΠ±ΡΡΡΠ½ΠΈΡΡ, ΡΡΠΎ ΠΏΠΎΠ±ΡΠ΄ΠΈΠ»ΠΎ ΠΌΠ΅Π½Ρ ΠΊ Π΅Π΅ Π½Π°ΠΏΠΈΡΠ°Π½ΠΈΡ ΠΈ ΠΊΠ°ΠΊΠΈΠ΅ ΡΠ΅Π»ΠΈ Ρ ΠΈΡΡ ΠΎΠ΄Π½ΠΎ ΠΏΡΠ΅ΡΠ»Π΅Π΄ΠΎΠ²Π°Π».
ΠΠΎΠ·Π΄Π½Π΅ΠΉ ΠΎΡΠ΅Π½ΡΡ 1951 Π³ΠΎΠ΄Π° ΠΠ΅ΡΠ½Π°ΡΠ΄ ΠΠ΅ΡΠ΅Π»ΡΠΎΠ½, Π΄ΠΈΡΠ΅ΠΊΡΠΎΡ Π¦Π΅Π½ΡΡΠ° ΠΈΠ·ΡΡΠ΅Π½ΠΈΡ ΠΏΠΎΠ²Π΅Π΄Π΅Π½ΠΈΡ ΠΏΡΠΈ Π€ΠΎΠ½Π΄Π΅ Π€ΠΎΡΠ΄Π°, ΡΠΏΡΠΎΡΠΈΠ» ΠΌΠ΅Π½Ρ, Π½Π΅ Π±ΡΠ΄Π΅Ρ Π»ΠΈ ΠΌΠ½Π΅ ΠΈΠ½ΡΠ΅ΡΠ΅ΡΠ½Π° ΡΠ°Π±ΠΎΡΠ° ΠΏΠΎ ΡΠΎΡΡΠ°Π²Π»Π΅Π½ΠΈΡ Π°Π½Π°Π»ΠΈΡΠΈΡΠ΅ΡΠΊΠΎΠ³ΠΎ ΠΎΠ±Π·ΠΎΡΠ°[1] ΡΠ°ΠΊΠΎΠΉ Π²Π°ΠΆΠ½ΠΎΠΉ Π½Π°ΡΡΠ½ΠΎΠΉ ΠΎΠ±Π»Π°ΡΡΠΈ, ΠΊΠ°ΠΊ ΠΈΠ·ΡΡΠ΅Π½ΠΈΠ΅ Β«ΠΊΠΎΠΌΠΌΡΠ½ΠΈΠΊΠ°ΡΠΈΠΈ ΠΈ ΡΠΎΡΠΈΠ°Π»ΡΠ½ΠΎΠ³ΠΎ Π²Π»ΠΈΡΠ½ΠΈΡΒ». Π ΡΡΠΎΠΉ ΡΡΠ΅ΡΠ΅ Π±ΡΠ» Π½Π°ΠΊΠΎΠΏΠ»Π΅Π½ ΠΎΠ³ΡΠΎΠΌΠ½ΡΠΉ ΡΠ°ΠΊΡΠΈΡΠ΅ΡΠΊΠΈΠΉ ΠΌΠ°ΡΠ΅ΡΠΈΠ°Π», Π΄ΠΎ ΡΠΈΡ ΠΏΠΎΡ Π½ΠΈΠΊΠ΅ΠΌ Π½Π΅ ΠΎΠ±ΠΎΠ±ΡΠ΅Π½Π½ΡΠΉ ΠΈ Π½Π΅ ΠΏΡΠΎΡΠ°Π±ΠΎΡΠ°Π½Π½ΡΠΉ Π½Π° ΡΠ΅ΠΎΡΠ΅ΡΠΈΡΠ΅ΡΠΊΠΎΠΌ ΡΡΠΎΠ²Π½Π΅. ΠΠ½ ΠΎΡ Π²Π°ΡΡΠ²Π°Π» ΠΊΡΡΠ³ ΠΈΡΡΠ»Π΅Π΄ΠΎΠ²Π°Π½ΠΈΠΉ ΠΎΡ ΠΈΠ·ΡΡΠ΅Π½ΠΈΡ Π²Π»ΠΈΡΠ½ΠΈΡ ΡΡΠ΅Π΄ΡΡΠ² ΠΌΠ°ΡΡΠΎΠ²ΠΎΠΉ ΠΈΠ½ΡΠΎΡΠΌΠ°ΡΠΈΠΈ Π΄ΠΎ Π°Π½Π°Π»ΠΈΠ·Π° ΠΌΠ΅ΠΆΠ»ΠΈΡΠ½ΠΎΡΡΠ½ΠΎΠ³ΠΎ ΠΎΠ±ΡΠ΅Π½ΠΈΡ. ΠΡΠ»ΠΈ Π±Ρ ΡΠ΄Π°Π»ΠΎΡΡ ΠΈΠ·Π²Π»Π΅ΡΡ ΠΈΠ· ΡΡΠΎΠ³ΠΎ ΠΌΠ°ΡΠ΅ΡΠΈΠ°Π»Π° ΡΠΈΡΡΠ΅ΠΌΡ ΡΠ΅ΠΎΡΠ΅ΡΠΈΡΠ΅ΡΠΊΠΈΡ ΡΡΠ²Π΅ΡΠΆΠ΄Π΅Π½ΠΈΠΉ, ΠΊΠΎΡΠΎΡΡΠ΅ ΡΠ²ΡΠ·ΡΠ²Π°Π»ΠΈ Π±Ρ ΠΌΠ΅ΠΆΠ΄Ρ ΡΠΎΠ±ΠΎΠΉ ΠΌΠ½ΠΎΠΆΠ΅ΡΡΠ²ΠΎ ΡΠΆΠ΅ ΠΈΠ·Π²Π΅ΡΡΠ½ΡΡ Π² ΡΡΠΎΠΉ ΠΎΠ±Π»Π°ΡΡΠΈ ΡΠ°ΠΊΡΠΎΠ² ΠΈ ΠΏΠΎΠ·Π²ΠΎΠ»ΡΠ»ΠΈ Π±Ρ Π΄Π΅Π»Π°ΡΡ Π½ΠΎΠ²ΡΠ΅ ΠΏΡΠ΅Π΄ΡΠΊΠ°Π·Π°Π½ΠΈΡ, ΡΠΎ ΡΡΠΎ Π±ΡΠ»Π° Π±Ρ ΡΠ°Π±ΠΎΡΠ°, ΠΏΡΠ΅Π΄ΡΡΠ°Π²Π»ΡΡΡΠ°Ρ Π½Π΅ΡΠΎΠΌΠ½Π΅Π½Π½ΡΡ ΡΠ΅Π½Π½ΠΎΡΡΡ.
ΠΠ΅ΠΎΠ½ Π€Π΅ΡΡΠΈΠ½Π³Π΅Ρ — Π’Π΅ΠΎΡΠΈΡ ΠΊΠΎΠ³Π½ΠΈΡΠΈΠ²Π½ΠΎΠ³ΠΎ Π΄ΠΈΡΡΠΎΠ½Π°Π½ΡΠ° ΡΠΈΡΠ°ΡΡ ΠΎΠ½Π»Π°ΠΉΠ½ Π±Π΅ΡΠΏΠ»Π°ΡΠ½ΠΎ
12 3 4 5 6 7 …80
ΠΠ΅ΠΎΠ½ Π€Π΅ΡΡΠΈΠ½Π³Π΅Ρ
Π’Π΅ΠΎΡΠΈΡ ΠΊΠΎΠ³Π½ΠΈΡΠΈΠ²Π½ΠΎΠ³ΠΎ Π΄ΠΈΡΡΠΎΠ½Π°Π½ΡΠ°
Leon Festinger
A THEORY OF COGNITIVE DISSONANCE
A THEORY OF COGNITIVE DISSONANCE by Leon Festinger published in English by Stanford University Press.
Copyright Β© 1957 by Leon Festinger, renewed 1985. All rights reserved.
This translation is published by arrangement with Stanford University Press, www.sup.org.
Β© ΠΠ½ΠΈΡΡΡΠ°ΡΠ΅Π½ΠΊΠΎΒ Π.Β Π., ΠΏΠ΅ΡΠ΅Π²ΠΎΠ΄ Π½Π° ΡΡΡΡΠΊΠΈΠΉ ΡΠ·ΡΠΊ, 2018
Β© ΠΠ½Π°Π΅ΡΠ΅Π²Π°Β Π.Β Π., ΠΏΠ΅ΡΠ΅Π²ΠΎΠ΄ Π½Π° ΡΡΡΡΠΊΠΈΠΉ ΡΠ·ΡΠΊ, 2018
Β© ΠΠ»Π»Π°Ρ Π²Π΅ΡΠ΄ΠΎΠ²Β Π., ΠΏΡΠ΅Π΄ΠΈΡΠ»ΠΎΠ²ΠΈΠ΅, 2018
Β© ΠΡΠΎΡΠΌΠ»Π΅Π½ΠΈΠ΅. ΠΠΠ Β«ΠΠ·Π΄Π°ΡΠ΅Π»ΡΡΡΠ²ΠΎ βΠβΒ», 2018
* * *
ΠΠ· ΡΡΠΎΠΉ ΠΊΠ½ΠΈΠ³ΠΈ Π²Ρ ΡΠ·Π½Π°Π΅ΡΠ΅:
β’Β Π§ΡΠΎ ΡΠ°ΠΊΠΎΠ΅ ΠΊΠΎΠ³Π½ΠΈΡΠΈΠ²Π½ΡΠΉ Π΄ΠΈΡΡΠΎΠ½Π°Π½Ρ ΠΈ ΠΊΠ°ΠΊ ΠΎΠ½ Π²ΠΎΠ·Π½ΠΈΠΊΠ°Π΅Ρ
β’Β ΠΠ°ΠΊ ΠΊΠΎΠ³Π½ΠΈΡΠΈΠ²Π½ΡΠΉ Π΄ΠΈΡΡΠΎΠ½Π°Π½Ρ Π²ΠΎΠ·Π΄Π΅ΠΉΡΡΠ²ΡΠ΅Ρ Π½Π° Π½Π°ΡΠ΅ ΠΏΠΎΠ²Π΅Π΄Π΅Π½ΠΈΠ΅ ΠΈ Π²ΠΎΡΠΏΡΠΈΡΡΠΈΠ΅ ΠΌΠΈΡΠ°
β’Β ΠΠΎΡΠ΅ΠΌΡ Π½Π°ΠΌ ΡΠ»ΠΎΠΆΠ½ΠΎ ΠΎΡΠΊΠ°Π·Π°ΡΡΡΡ ΠΎΡ ΡΠ±Π΅ΠΆΠ΄Π΅Π½ΠΈΠΉ ΠΈ Π²Π΅ΡΡ
β’Β Π‘ΠΏΠΎΡΠΎΠ±Π΅Π½ Π»ΠΈ ΠΊΠΎΠ³Π½ΠΈΡΠΈΠ²Π½ΡΠΉ Π΄ΠΈΡΡΠΎΠ½Π°Π½Ρ ΠΏΠΎΠ²Π»ΠΈΡΡΡ Π½Π° ΠΏΡΠΈΠ½ΡΡΠΈΠ΅ ΡΠ΅ΡΠ΅Π½ΠΈΠΉ
β’Β Π§ΡΠΎ ΠΌΠΎΠΆΠ΅Ρ ΠΈΠ·ΠΌΠ΅Π½ΠΈΡΡ Π½Π°ΡΡ ΡΠ΅Π°ΠΊΡΠΈΡ Π½Π° ΡΠ΅ΠΊΠ»Π°ΠΌΡ
β’Β ΠΠ°ΠΊ ΡΠ²ΡΠ·Π°Π½Ρ ΠΊΠΎΠ³Π½ΠΈΡΠΈΠ²Π½ΡΠΉ Π΄ΠΈΡΡΠΎΠ½Π°Π½Ρ ΠΈ ΠΌΠΎΡΠΈΠ²Π°ΡΠΈΡ
ΠΡΠ΅Π΄ΠΈΡΠ»ΠΎΠ²ΠΈΠ΅
ΠΠΎΡΠΎΠ³ΠΎΠΉ ΡΠΈΡΠ°ΡΠ΅Π»Ρ! ΠΡ Π΄Π΅ΡΠΆΠΈΡΠ΅ ΠΏΠ΅ΡΠ΅Π΄ ΡΠΎΠ±ΠΎΠΉ ΠΠ΅Π»ΠΈΠΊΡΡ ΠΊΠ½ΠΈΠ³Ρ. ΠΠ° 150 Π»Π΅Ρ ΡΠ°ΠΌΠΎΡΡΠΎΡΡΠ΅Π»ΡΠ½ΠΎΠ³ΠΎ ΡΡΡΠ΅ΡΡΠ²ΠΎΠ²Π°Π½ΠΈΡ ΠΏΡΠΈΡ ΠΎΠ»ΠΎΠ³ΠΈΠΈ Π½Π°ΠΏΠΈΡΠ°Π½ΠΎ ΠΌΠΎΡΠ΅ ΠΊΠ½ΠΈΠ³. ΠΡΠΎΡΠ΅ΡΡΡ Π²ΡΠ΅ Π½Π΅Π²ΠΎΠ·ΠΌΠΎΠΆΠ½ΠΎ. Π§ΠΈΡΠ°ΡΡ Π½Π°Π΄ΠΎ Π»ΡΡΡΠ΅Π΅, Π² ΠΏΠ΅ΡΠ²ΡΡ ΠΎΡΠ΅ΡΠ΅Π΄Ρ ΠΊΠ»Π°ΡΡΠΈΠΊΡ. Π ΠΊΡΠΎ Π±Ρ Π½ΠΈ ΡΠΎΡΡΠ°Π²Π»ΡΠ» ΠΏΠ΅ΡΠ΅ΡΠ΅Π½Ρ ΡΠ°ΠΌΡΡ Π²Π»ΠΈΡΡΠ΅Π»ΡΠ½ΡΡ ΠΊΠ½ΠΈΠ³ ΠΏΠΎ ΠΏΡΠΈΡ ΠΎΠ»ΠΎΠ³ΠΈΠΈ, ΠΎΠ½ ΠΎΠ±ΡΠ·Π°ΡΠ΅Π»ΡΠ½ΠΎ Π²ΠΊΠ»ΡΡΠΈΠ» Π±Ρ Π² Π½Π΅Π΅ ΡΡΡ ΡΠ°Π±ΠΎΡΡ ΠΠ΅ΠΎΠ½Π° Π€Π΅ΡΡΠΈΠ½Π³Π΅ΡΠ°, Π²ΠΏΠ΅ΡΠ²ΡΠ΅ ΠΎΠΏΡΠ±Π»ΠΈΠΊΠΎΠ²Π°Π½Π½ΡΡ Π² 1957 Π³ΠΎΠ΄Ρ. ΠΠ΅Π»ΠΈΠΊΠΈΠ΅ ΠΊΠ½ΠΈΠ³ΠΈ Π½Π΅ ΡΡΡΠ°ΡΠ΅Π²Π°ΡΡ.
Π.Β Π€Π΅ΡΡΠΈΠ½Π³Π΅Ρ ΡΠΎΠ΄ΠΈΠ»ΡΡ 8 ΠΌΠ°Ρ 1919 Π³ΠΎΠ΄Π° Π² ΠΡΡ-ΠΠΎΡΠΊΠ΅ Π² Π΅Π²ΡΠ΅ΠΉΡΠΊΠΎΠΉ ΡΠ΅ΠΌΡΠ΅ ΡΠΌΠΈΠ³ΡΠ°Π½ΡΠΎΠ² ΠΈΠ· Π ΠΎΡΡΠΈΠΈ ΠΠ»Π΅ΠΊΡΠ° Π€Π΅ΡΡΠΈΠ½Π³Π΅ΡΠ° ΠΈ Π‘Π°ΡΡ Π‘ΠΎΠ»ΠΎΠΌΠΎΠ½, ΡΠ°ΠΌ ΠΆΠ΅ Π² 1939 Π³ΠΎΠ΄Ρ ΡΡΠ°Π» Π±Π°ΠΊΠ°Π»Π°Π²ΡΠΎΠΌ, Π² 1940-ΠΌ β ΠΌΠ°Π³ΠΈΡΡΡΠΎΠΌ Π² ΡΠ½ΠΈΠ²Π΅ΡΡΠΈΡΠ΅ΡΠ΅ ΡΡΠ°ΡΠ° ΠΠΉΠΎΠ²Π°, Π³Π΄Π΅ Π½Π°ΡΠ°Π» ΡΠ°Π±ΠΎΡΠ°ΡΡ Π½Π°ΡΡΠ½ΡΠΌ ΡΠΎΡΡΡΠ΄Π½ΠΈΠΊΠΎΠΌ Π² Π¦Π΅Π½ΡΡΠ΅ ΠΈΠ·ΡΡΠ΅Π½ΠΈΡ ΡΠ΅Π±Π΅Π½ΠΊΠ°. Π 1942 Π³ΠΎΠ΄Ρ ΠΏΠΎΠ»ΡΡΠΈΠ» ΡΡΠ΅ΠΏΠ΅Π½Ρ Π΄ΠΎΠΊΡΠΎΡΠ° ΡΠΈΠ»ΠΎΡΠΎΡΠΈΠΈ ΠΏΠΎ ΠΏΡΠΈΡ ΠΎΠ»ΠΎΠ³ΠΈΠΈ. ΠΠ³ΠΎ Π½Π°ΡΡΠ½ΡΠΌ ΡΡΠΊΠΎΠ²ΠΎΠ΄ΠΈΡΠ΅Π»Π΅ΠΌ Π±ΡΠ» ΠΡΡΡ ΠΠ΅Π²ΠΈΠ½ (Π½Π΅ΡΠΎΠΌΠ½Π΅Π½Π½ΠΎ Π²Π»ΠΈΡΠ½ΠΈΠ΅ ΡΠ΅ΠΎΡΠΈΠΈ ΠΏΠΎΠ»Ρ ΠΠ΅Π²ΠΈΠ½Π° ΠΈ Π²ΠΎΠΎΠ±ΡΠ΅ Π³Π΅ΡΡΠ°Π»ΡΡΠΈΡΡΠΎΠ² Π½Π° ΡΠ²ΠΎΡΡΠ΅ΡΡΠ²ΠΎ Π€Π΅ΡΡΠΈΠ½Π³Π΅ΡΠ°). Π Π³ΠΎΠ΄Ρ ΠΡΠΎΡΠΎΠΉ ΠΌΠΈΡΠΎΠ²ΠΎΠΉ Π²ΠΎΠΉΠ½Ρ (1942β1945) ΡΠ»ΡΠΆΠΈΠ» Π² ΠΠΎΠΌΠΈΡΠ΅ΡΠ΅ ΠΏΠΎ ΠΎΡΠ±ΠΎΡΡ ΠΈ ΠΎΠ±ΡΡΠ΅Π½ΠΈΡ Π»Π΅ΡΡΠΈΠΊΠΎΠ² ΠΏΡΠΈ Π ΠΎΡΠ΅ΡΡΠ΅ΡΡΠΊΠΎΠΌ ΡΠ½ΠΈΠ²Π΅ΡΡΠΈΡΠ΅ΡΠ΅. Π 1945 Π³ΠΎΠ΄Ρ Π²ΠΊΠ»ΡΡΠ°Π΅ΡΡΡ Π² ΡΠ°Π±ΠΎΡΡ Π³ΡΡΠΏΠΏΡ ΠΠ΅Π²ΠΈΠ½Π° Π² ΠΠ°ΡΡΠ°ΡΡΡΠ΅ΡΡΠΊΠΎΠΌ ΡΠ΅Ρ Π½ΠΎΠ»ΠΎΠ³ΠΈΡΠ΅ΡΠΊΠΎΠΌ ΠΈΠ½ΡΡΠΈΡΡΡΠ΅, ΠΏΠΎΠ·Π΄Π½Π΅Π΅, Π² 1947 Π³ΠΎΠ΄Ρ, ΠΏΠΎΡΠ»Π΅ ΡΠΌΠ΅ΡΡΠΈ ΠΠ΅Π²ΠΈΠ½Π°, ΠΏΠ΅ΡΠ΅ΠΌΠ΅ΡΠ°Π΅ΡΡΡ Π²ΠΌΠ΅ΡΡΠ΅ Ρ Π³ΡΡΠΏΠΏΠΎΠΉ Π² ΠΠΈΡΠΈΠ³Π°Π½ΡΠΊΠΈΠΉ ΡΠ½ΠΈΠ²Π΅ΡΡΠΈΡΠ΅Ρ.
Π 1951 Π³ΠΎΠ΄Ρ ΠΎΠ½ ΡΠ°Π±ΠΎΡΠ°Π΅Ρ Π² ΡΠ½ΠΈΠ²Π΅ΡΡΠΈΡΠ΅ΡΠ΅ ΠΠΈΠ½Π½Π΅ΡΠΎΡΡ, Π² 1955-ΠΌ ΠΏΠ΅ΡΠ΅Ρ ΠΎΠ΄ΠΈΡ Π² Π‘ΡΡΠ½ΡΠΎΡΠ΄. Π, Π½Π°ΠΊΠΎΠ½Π΅Ρ, Ρ 1968 Π³ΠΎΠ΄Π° ΠΈ Π΄ΠΎ ΡΠ²ΠΎΠ΅ΠΉ ΡΠΌΠ΅ΡΡΠΈ Π² 1989 Π³ΠΎΠ΄Ρ β ΠΏΡΠΎΡΠ΅ΡΡΠΎΡ ΠΠΎΠ²ΠΎΠΉ ΡΠΊΠΎΠ»Ρ ΡΠΎΡΠΈΠ°Π»ΡΠ½ΡΡ ΠΈΡΡΠ»Π΅Π΄ΠΎΠ²Π°Π½ΠΈΠΉ Π² ΠΡΡ-ΠΠΎΡΠΊΠ΅. Π ΡΠ΅ΡΠ΅Π½ΠΈΠ΅ ΠΆΠΈΠ·Π½ΠΈ ΠΏΠΎΠ»ΡΡΠ°Π΅Ρ ΠΌΠ½ΠΎΠΆΠ΅ΡΡΠ²ΠΎ ΠΏΡΠ΅ΠΌΠΈΠΉ ΠΈ Π½Π°Π³ΡΠ°Π΄ (Π²ΠΊΠ»ΡΡΠ°Ρ ΠΏΡΠ΅ΡΡΠΈΠΆΠ½ΡΡ ΠΏΡΠ΅ΠΌΠΈΡ Β«ΠΡΠ΄Π°ΡΡΠ΅ΠΌΡΡΡ ΡΡΠ΅Π½ΠΎΠΌΡΒ» ΠΠΌΠ΅ΡΠΈΠΊΠ°Π½ΡΠΊΠΎΠΉ ΠΏΡΠΈΡ ΠΎΠ»ΠΎΠ³ΠΈΡΠ΅ΡΠΊΠΎΠΉ Π°ΡΡΠΎΡΠΈΠ°ΡΠΈΠΈ Π² 1959 Π³ΠΎΠ΄Ρ).ΠΡΠΈΡ ΠΎΠ»ΠΎΠ³ΠΈ ΠΎΠ±ΡΡΠ½ΠΎ ΠΈΠ·ΡΡΠ°ΡΡ ΡΠ΄ΠΈΠ²ΠΈΡΠ΅Π»ΡΠ½ΡΠ΅ ΡΠ΅Π½ΠΎΠΌΠ΅Π½Ρ Π½Π°ΡΠ΅ΠΉ ΠΏΡΠΈΡ ΠΈΡΠ΅ΡΠΊΠΎΠΉ ΠΆΠΈΠ·Π½ΠΈ ΠΈ ΠΏΡΡΠ°ΡΡΡΡ Π½Π°ΠΉΡΠΈ ΠΈΠΌ ΠΎΠ±ΡΡΡΠ½Π΅Π½ΠΈΡ. ΠΠ΅Π»ΠΈΠΊΠΈΠ΅ ΠΏΡΠΈΡ ΠΎΠ»ΠΎΠ³ΠΈ ΠΈΠ΄ΡΡ Π΄Π°Π»ΡΡΠ΅ β ΠΎΠ½ΠΈ Π²ΠΈΠ΄ΡΡ Π·Π° ΡΡΠΈΠΌΠΈ ΡΠ΅Π½ΠΎΠΌΠ΅Π½Π°ΠΌΠΈ ΡΠ΅Π»ΠΎΠ²Π΅ΠΊΠ° Π²ΠΎ Π²ΡΠ΅ΠΉ Π΅Π³ΠΎ Π½Π΅ΡΠ°Π·Π³Π°Π΄Π°Π½Π½ΠΎΠΉ ΠΏΠΎΠ»Π½ΠΎΡΠ΅. ΠΠ΅ΠΎΠ½ Π€Π΅ΡΡΠΈΠ½Π³Π΅Ρ Π΄Π°ΠΆΠ΅ Π½Π° ΡΠΎΠ½Π΅ ΡΠ°ΠΌΡΡ Π²Π΅Π»ΠΈΠΊΠΈΡ Π²ΡΠ΄Π΅Π»ΡΠ»ΡΡ ΡΠΈΡΠΎΡΠΎΠΉ ΠΈΠ½ΡΠ΅ΡΠ΅ΡΠΎΠ² β ΠΎΠ½ Π·Π°Π½ΠΈΠΌΠ°Π»ΡΡ ΠΏΡΠΈΠ½ΡΡΠΈΠ΅ΠΌ ΡΠ΅ΡΠ΅Π½ΠΈΠΉ, ΠΏΡΠΎΠ±Π»Π΅ΠΌΠΎΠΉ ΠΏΠΎΡΠ΅ΡΠΈ ΠΈΠ½Π΄ΠΈΠ²ΠΈΠ΄ΡΠ°Π»ΡΠ½ΠΎΡΡΠΈ Π² Π³ΡΡΠΏΠΏΠ΅, ΡΠΏΠΎΡΠΎΠ±Π°ΠΌΠΈ, ΠΊΠΎΡΠΎΡΡΠΌΠΈ Π»ΡΠ΄ΠΈ ΡΡΠ°Π²Π½ΠΈΠ²Π°ΡΡ ΡΠ΅Π±Ρ Ρ Π΄ΡΡΠ³ΠΈΠΌΠΈ, ΠΏΡΠΈΡ ΠΎΠ»ΠΎΠ³ΠΈΡΠ΅ΡΠΊΠΈΠΌΠΈ Π°ΡΠΏΠ΅ΠΊΡΠ°ΠΌΠΈ ΡΠ΅Ρ Π½ΠΎΠ»ΠΎΠ³ΠΈΠΈ ΠΈΠ·Π³ΠΎΡΠΎΠ²Π»Π΅Π½ΠΈΡ Π΄ΠΎΠΈΡΡΠΎΡΠΈΡΠ΅ΡΠΊΠΈΡ ΠΎΡΡΠ΄ΠΈΠΉ, Π·ΡΠΈΡΠ΅Π»ΡΠ½ΡΠΌ Π²ΠΎΡΠΏΡΠΈΡΡΠΈΠ΅ΠΌ ΠΈ Π΄Π²ΠΈΠΆΠ΅Π½ΠΈΠ΅ΠΌ Π³Π»Π°Π·, Π³ΡΡΠΏΠΏΠΎΠ²ΠΎΠΉ Π΄ΠΈΠ½Π°ΠΌΠΈΠΊΠΎΠΉ ΠΈ Ρ.Β Π΄. ΠΠΎ Π³Π»Π°Π²Π½ΡΠΌ Π΅Π³ΠΎ Π΄ΠΎΡΡΠΈΠΆΠ΅Π½ΠΈΠ΅ΠΌ Π²ΡΠ΅ ΠΆΠ΅ ΡΡΠ°Π»ΠΎ ΡΠΎΠ·Π΄Π°Π½ΠΈΠ΅ ΡΠ΅ΠΎΡΠΈΠΈ ΠΊΠΎΠ³Π½ΠΈΡΠΈΠ²Π½ΠΎΠ³ΠΎ Π΄ΠΈΡΡΠΎΠ½Π°Π½ΡΠ°.
Π.Β Π€Π΅ΡΡΠΈΠ½Π³Π΅Ρ ΠΏΡΠΎΠΈΠ·Π²Π΅Π» ΠΊΠΎΠ³Π½ΠΈΡΠΈΠ²Π½ΡΠΉ ΠΏΠ΅ΡΠ΅Π²ΠΎΡΠΎΡ Π΅ΡΠ΅ Π΄Π°ΠΆΠ΅ Π΄ΠΎ Π²ΠΎΠ·Π½ΠΈΠΊΠ½ΠΎΠ²Π΅Π½ΠΈΡ ΠΊΠΎΠ³Π½ΠΈΡΠΈΠ²Π½ΠΎΠΉ ΠΏΡΠΈΡ ΠΎΠ»ΠΎΠ³ΠΈΠΈ, ΠΏΡΠΈΡΠ΅ΠΌ Π² ΠΎΠ±Π»Π°ΡΡΠΈ ΡΠΎΡΠΈΠ°Π»ΡΠ½ΠΎΠΉ ΠΏΡΠΈΡ ΠΎΠ»ΠΎΠ³ΠΈΠΈ, ΠΌΠ°ΠΊΡΠΈΠΌΠ°Π»ΡΠ½ΠΎ ΡΠ΄Π°Π»Π΅Π½Π½ΠΎΠΉ ΠΎΡ ΠΊΠΎΠ³Π½ΠΈΡΠΈΠ²Π½ΡΡ ΠΈΡΡΠ»Π΅Π΄ΠΎΠ²Π°Π½ΠΈΠΉ. ΠΠ½ Π²ΡΠ²Π΅Π» Π·Π°ΠΊΠΎΠ½: Π΅ΡΠ»ΠΈ Π΄Π²Π° ΡΠ»Π΅ΠΌΠ΅Π½ΡΠ° ΠΌΡΡΠ»Π΅Π½ΠΈΡ ΠΏΡΠΎΡΠΈΠ²ΠΎΡΠ΅ΡΠ°Ρ Π΄ΡΡΠ³ Π΄ΡΡΠ³Ρ (Π½Π°Ρ ΠΎΠ΄ΡΡΡΡ Π² Π΄ΠΈΡΡΠΎΠ½Π°Π½ΡΠ΅), ΡΠΎ ΡΡΠΎ ΠΏΠΎΠ±ΡΠΆΠ΄Π°Π΅Ρ Π»ΠΈΡΠ½ΠΎΡΡΡ ΠΊ ΠΏΠΎΠ²Π΅Π΄Π΅Π½ΠΈΡ, ΡΠΎΠΊΡΠ°ΡΠ°ΡΡΠ΅ΠΌΡ Π΄ΠΈΡΡΠΎΠ½Π°Π½Ρ. Π’ΠΎ, ΡΡΠΎ ΡΠ΅Π»ΠΎΠ²Π΅ΠΊ ΡΡΡΠ΅ΠΌΠΈΡΡΡ ΠΆΠΈΡΡ Π² ΡΠ°ΡΠΈΠΎΠ½Π°Π»ΡΠ½ΠΎΠΌ ΠΌΠΈΡΠ΅ ΠΈ ΠΈΠ·Π±Π°Π²Π»ΡΡΡΡΡ ΠΎΡ ΠΏΡΠΎΡΠΈΠ²ΠΎΡΠ΅ΡΠΈΠΉ, ΠΏΠΎΡΡΡΠ»ΠΈΡΠΎΠ²Π°Π»ΠΎΡΡ Π΅ΡΠ΅ ΡΠΈΠ»ΠΎΡΠΎΡΠ°ΠΌΠΈ ΠΠΎΠ²ΠΎΠ³ΠΎ Π²ΡΠ΅ΠΌΠ΅Π½ΠΈ. Π ΠΊΠΎΠ½ΡΠ΅ XIX Π²Π΅ΠΊΠ° Π.Β ΠΠ΅ΡΠ½Π³Π΅ΠΉΠΌ Π² ΡΠΊΡΠΏΠ΅ΡΠΈΠΌΠ΅Π½ΡΠ°Ρ Ρ ΠΏΠΎΡΡΠ³ΠΈΠΏΠ½ΠΎΡΠΈΡΠ΅ΡΠΊΠΈΠΌ Π²Π½ΡΡΠ΅Π½ΠΈΠ΅ΠΌ ΠΏΡΠΎΠ΄Π΅ΠΌΠΎΠ½ΡΡΡΠΈΡΠΎΠ²Π°Π», ΡΡΠΎ ΡΠ΅Π»ΠΎΠ²Π΅ΠΊ ΡΡΡΠ΅ΠΌΠΈΡΡΡ Π½Π°ΠΉΡΠΈ ΡΠ°Π·ΡΠΌΠ½ΠΎΠ΅, ΠΏΡΡΡΡ Π΄Π°ΠΆΠ΅ Π½Π΅ΠΏΡΠ°Π²ΠΈΠ»ΡΠ½ΠΎΠ΅, ΠΎΠ±ΡΡΡΠ½Π΅Π½ΠΈΠ΅ ΡΠΎΠ±ΡΡΠ²Π΅Π½Π½ΠΎΠΌΡ ΠΏΠΎΠ²Π΅Π΄Π΅Π½ΠΈΡ, ΠΊΠΎΡΠΎΡΠΎΠ΅ β ΠΎ ΡΠ΅ΠΌ ΡΠ°ΠΌ ΡΠ΅Π»ΠΎΠ²Π΅ΠΊ Π½Π΅ Π΄ΠΎΠ³Π°Π΄ΡΠ²Π°Π»ΡΡ β Π±ΡΠ»ΠΎ Π²Π½ΡΡΠ΅Π½ΠΎ Π΅ΠΌΡ Π² Π³ΠΈΠΏΠ½ΠΎΠ·Π΅. Π.Β Π€ΡΠ΅ΠΉΠ΄ Π½Π°Π±Π»ΡΠ΄Π°Π» ΡΠΊΡΠΏΠ΅ΡΠΈΠΌΠ΅Π½ΡΡ ΠΠ΅ΡΠ½Π³Π΅ΠΉΠΌΠ° ΠΈ ΠΎΠΏΠΈΡΠ°Π» Π² ΡΠ°ΠΌΠΊΠ°Ρ ΠΏΠΎΡΡΡΠΎΠ΅Π½Π½ΠΎΠΉ ΠΈΠΌ ΡΠ΅ΠΎΡΠΈΠΈ Π½Π΅ΠΎΡΠΎΠ·Π½Π°Π²Π°Π΅ΠΌΡΠ΅ ΠΌΠ΅Ρ Π°Π½ΠΈΠ·ΠΌΡ Π±ΠΎΡΡΠ±Ρ ΡΠ΅Π»ΠΎΠ²Π΅ΠΊΠ° Ρ ΠΏΡΠΎΡΠΈΠ²ΠΎΡΠ΅ΡΠΈΡΠΌΠΈ (ΡΡΠ΅Π΄ΠΈ Π½ΠΈΡ β Π²ΡΡΠ΅ΡΠ½Π΅Π½ΠΈΠ΅ ΠΈ ΡΠ°ΡΠΈΠΎΠ½Π°Π»ΠΈΠ·Π°ΡΠΈΡ). ΠΠΎ ΠΎΠ±ΡΡΡΠ½Π΅Π½ΠΈΡ ΠΎΡΡΠ°Π²Π°Π»ΠΈΡΡ Π²ΠΎ ΠΌΠ½ΠΎΠ³ΠΎΠΌ ΡΠΏΠ΅ΠΊΡΠ»ΡΡΠΈΠ²Π½ΡΠΌΠΈ, Π° Π² ΠΏΠΎΡΡΡΠΎΠ΅Π½ΠΈΡΡ Π€ΡΠ΅ΠΉΠ΄Π° ΠΊ ΡΠΎΠΌΡ ΠΆΠ΅ Ρ ΡΠΈΠ»ΡΠ½ΡΠΌ ΠΌΠΈΡΠΎΠ»ΠΎΠ³ΠΈΡΠ΅ΡΠΊΠΈΠΌ ΠΏΡΠΈΠ²ΠΊΡΡΠΎΠΌ.
Π€Π΅ΡΡΠΈΠ½Π³Π΅Ρ Π² ΡΠΏΠ΅ΡΠΈΠ°Π»ΡΠ½ΠΎ ΡΠΊΠΎΠ½ΡΡΡΡΠΈΡΠΎΠ²Π°Π½Π½ΡΡ ΡΡΠ»ΠΎΠ²ΠΈΡΡ ΠΏΠΎΠΊΠ°Π·ΡΠ²Π°Π΅Ρ: Π΅ΡΠ»ΠΈ ΡΠ΅Π»ΠΎΠ²Π΅ΠΊ ΡΠΎΠ²Π΅ΡΡΠ°Π΅Ρ ΠΏΠΎΡΡΡΠΏΠΎΠΊ, ΠΏΡΠΎΡΠΈΠ²ΠΎΡΠ΅ΡΠ°ΡΠΈΠΉ Π΅Π³ΠΎ ΡΠ±Π΅ΠΆΠ΄Π΅Π½ΠΈΡΠΌ, ΡΠΎ Π²ΠΎΠ·Π½ΠΈΠΊΠ°Π΅Ρ ΠΊΠΎΠ³Π½ΠΈΡΠΈΠ²Π½ΡΠΉ Π΄ΠΈΡΡΠΎΠ½Π°Π½Ρ. ΠΠ»Ρ Π»ΠΈΠΊΠ²ΠΈΠ΄Π°ΡΠΈΠΈ Π΄ΠΈΡΡΠΎΠ½Π°Π½ΡΠ° ΠΈΡΠΏΠΎΠ»ΡΠ·ΡΠ΅ΡΡΡ Π²Π½Π΅ΡΠ½Π΅Π΅ ΠΎΠΏΡΠ°Π²Π΄Π°Π½ΠΈΠ΅ (ΠΌΠ΅Π½Ρ Π·Π°ΡΡΠ°Π²ΠΈΠ»ΠΈ, ΠΏΡΠΈΠΊΠ°Π·Π°Π»ΠΈ ΠΈΠ»ΠΈ Ρ ΠΎΡΠΎΡΠΎ Π·Π°ΠΏΠ»Π°ΡΠΈΠ»ΠΈ). ΠΠΎ Π΅ΡΠ»ΠΈ ΠΏΠΎΠ²ΠΎΠ΄ΠΎΠ² Π΄Π»Ρ Π²Π½Π΅ΡΠ½Π΅Π³ΠΎ ΠΎΠΏΡΠ°Π²Π΄Π°Π½ΠΈΡ ΠΌΠ°Π»ΠΎ, ΡΠΎ ΡΠ΅Π»ΠΎΠ²Π΅ΠΊ ΠΈΡΠ΅Ρ Π²Π½ΡΡΡΠ΅Π½Π½Π΅Π΅ ΠΎΠΏΡΠ°Π²Π΄Π°Π½ΠΈΠ΅ ΡΡΠΎΠΌΡ ΡΠ²ΠΎΠ΅ΠΌΡ ΠΏΠΎΡΡΡΠΏΠΊΡ, Π½Π°ΠΏΡΠΈΠΌΠ΅Ρ, Π½Π΅ ΠΎΡΠΎΠ·Π½Π°Π²Π°Ρ ΡΡΠΎΠ³ΠΎ, ΠΈΠ·ΠΌΠ΅Π½ΡΠ΅Ρ ΡΠΎΠ±ΡΡΠ²Π΅Π½Π½ΡΠ΅ ΡΠ±Π΅ΠΆΠ΄Π΅Π½ΠΈΡ, Ρ.Β Π΅., ΠΊΠ°ΠΊ Π³ΠΎΠ²ΠΎΡΠΈΡ Π€Π΅ΡΡΠΈΠ½Π³Π΅Ρ, ΡΠ³Π»Π°ΠΆΠΈΠ²Π°Π΅Ρ ΠΊΠΎΠ³Π½ΠΈΡΠΈΠ²Π½ΡΠΉ Π΄ΠΈΡΡΠΎΠ½Π°Π½Ρ. ΠΠΎΡΠΎΠΆΠ΄Π΅Π½Π½ΡΠ΅ ΠΈΠΌ ΠΈΠ΄Π΅ΠΈ ΠΈ ΡΠΊΡΠΏΠ΅ΡΠΈΠΌΠ΅Π½ΡΠ°Π»ΡΠ½ΡΠ΅ Π·Π°ΠΌΡΡΠ»Ρ ΠΏΡΠΎΠΈΠ·Π²Π΅Π»ΠΈ Π½Π°ΡΡΠΎΠ»ΡΠΊΠΎ ΡΠΈΠ»ΡΠ½ΠΎΠ΅ Π²ΠΏΠ΅ΡΠ°ΡΠ»Π΅Π½ΠΈΠ΅, ΡΡΠΎ ΠΏΠΎΡΠΎΠ΄ΠΈΠ»ΠΈ Π²ΠΎΠ»Π½Ρ ΠΏΠΎΡΠ»Π΅Π΄ΠΎΠ²Π°ΡΠ΅Π»Π΅ΠΉ, ΠΏΡΠΎΠ²ΠΎΠ΄ΠΈΠ²ΡΠΈΡ ΡΠ΄ΠΈΠ²ΠΈΡΠ΅Π»ΡΠ½ΠΎ ΠΎΡΡΡΠΎΡΠΌΠ½ΡΠ΅ ΡΠΊΡΠΏΠ΅ΡΠΈΠΌΠ΅Π½ΡΠ°Π»ΡΠ½ΡΠ΅ ΠΈΡΡΠ»Π΅Π΄ΠΎΠ²Π°Π½ΠΈΡ (ΡΠΌ., Π½Π°ΠΏΡΠΈΠΌΠ΅Ρ, ΠΎΠ±Π·ΠΎΡΠ½ΡΠ΅ ΡΠ°Π±ΠΎΡΡ Π.Β ΠΡΠΎΠ½ΡΠΎΠ½Π°, ΠΊΠΎΡΠΎΡΡΠΉ ΠΈΠΌΠ΅Π½Π½ΠΎ ΠΏΠΎΠ΄ Π²ΠΎΠ·Π΄Π΅ΠΉΡΡΠ²ΠΈΠ΅ΠΌ ΠΊΠ½ΠΈΠ³ΠΈ, ΠΊΠΎΡΠΎΡΡΡ Π²Ρ Π΄Π΅ΡΠΆΠΈΡΠ΅ ΠΏΠ΅ΡΠ΅Π΄ Π³Π»Π°Π·Π°ΠΌΠΈ, ΠΏΡΠΈΡΠ΅Π» ΠΊ ΡΠ΅ΡΠ΅Π½ΠΈΡ ΠΈΠ·ΡΡΠ°ΡΡ ΡΠΎΡΠΈΠ°Π»ΡΠ½ΡΡ ΠΏΡΠΈΡ ΠΎΠ»ΠΎΠ³ΠΈΡ).
ΠΡΠΈΠ²Π΅Π΄Ρ ΠΏΡΠΈΠΌΠ΅Ρ, ΠΏΠΎΠΊΠ°Π·ΡΠ²Π°ΡΡΠΈΠΉ ΡΠ²ΡΠΈΡΡΠΈΡΠ΅ΡΠΊΠΎΠ΅ Π·Π½Π°ΡΠ΅Π½ΠΈΠ΅ ΡΠ΅ΠΎΡΠΈΠΈ Π€Π΅ΡΡΠΈΠ½Π³Π΅ΡΠ° Π΄Π°ΠΆΠ΅ Π² ΡΠΎΠΉ Π·ΠΎΠ½Π΅, Π³Π΄Π΅ ΠΎΠ½ ΡΠ°ΠΌ, ΡΠΊΠΎΡΠ΅Π΅ Π²ΡΠ΅Π³ΠΎ, Π½Π΅ ΠΎΠΆΠΈΠ΄Π°Π» Π±Ρ ΡΠ²ΠΈΠ΄Π΅ΡΡ ΠΏΡΠΎΡΠ²Π»Π΅Π½ΠΈΠ΅ ΡΠ²ΠΎΠΈΡ ΡΠ΅ΠΎΡΠ΅ΡΠΈΡΠ΅ΡΠΊΠΈΡ ΠΏΠΎΡΡΡΠΎΠ΅Π½ΠΈΠΉ. Π Π½Π°ΡΠΈΡ ΠΈΡΡΠ»Π΅Π΄ΠΎΠ²Π°Π½ΠΈΡΡ Π² Π‘Π°Π½ΠΊΡ-ΠΠ΅ΡΠ΅ΡΠ±ΡΡΠ³ΡΠΊΠΎΠΌ ΡΠ½ΠΈΠ²Π΅ΡΡΠΈΡΠ΅ΡΠ΅ Π±ΡΠ»ΠΎ ΠΎΠ±Π½Π°ΡΡΠΆΠ΅Π½ΠΎ, ΡΡΠΎ Π΅ΡΠ»ΠΈ ΡΠ΅Π»ΠΎΠ²Π΅ΠΊ ΡΠΎΠ²Π΅ΡΡΠ°Π΅Ρ ΠΎΡΠΈΠ±ΠΊΠΈ Π² ΠΏΡΠΎΡΡΡΡ ΠΊΠΎΠ³Π½ΠΈΡΠΈΠ²Π½ΡΡ Π·Π°Π΄Π°ΡΠ°Ρ (ΠΎΡΠΈΠ±Π°Π΅ΡΡΡ ΠΏΡΠΈ ΡΠΊΠ»Π°Π΄ΡΠ²Π°Π½ΠΈΠΈ ΡΠΈΡΡ, Π΄Π΅Π»Π°Π΅Ρ ΠΎΠΏΠ΅ΡΠ°ΡΠΊΠΈ ΠΈ Ρ.
Β Π΄.), ΡΠΎ ΠΎΠΊΠ°Π·ΡΠ²Π°Π΅ΡΡΡ, ΡΡΠΎ ΠΎΠ½ ΠΈΠΌΠ΅Π΅Ρ ΡΠ΅Π½Π΄Π΅Π½ΡΠΈΡ ΠΏΠΎΠ²ΡΠΎΡΡΡΡ ΡΠΎΠ±ΡΡΠ²Π΅Π½Π½ΡΠ΅ ΠΎΡΠΈΠ±ΠΊΠΈ, Π΄Π°ΠΆΠ΅ Π΅ΡΠ»ΠΈ ΡΠ°ΠΌ ΠΈΡ Π½Π΅ Π·Π°ΠΌΠ΅ΡΠ°Π΅Ρ. ΠΡΡΠ΅ΠΊΡ ΠΏΠΎΠ²ΡΠΎΡΠ΅Π½ΠΈΡ ΠΎΡΠΈΠ±ΠΎΠΊ ΡΠ²Π½ΠΎ Π½Π°ΠΏΠΎΠΌΠΈΠ½Π°Π΅Ρ ΡΠ³Π»Π°ΠΆΠΈΠ²Π°Π½ΠΈΠ΅ ΠΊΠΎΠ³Π½ΠΈΡΠΈΠ²Π½ΠΎΠ³ΠΎ Π΄ΠΈΡΡΠΎΠ½Π°Π½ΡΠ° β ΡΠ΄Π΅Π»Π°Π² ΠΎΡΠΈΠ±ΠΊΡ, ΡΠ΅Π»ΠΎΠ²Π΅ΠΊ, Π½Π΅ ΠΎΡΠΎΠ·Π½Π°Π²Π°Ρ ΡΡΠΎΠ³ΠΎ, ΠΊΠ°ΠΊ Π±Ρ ΠΏΡΠΈΠ½ΠΈΠΌΠ°Π΅Ρ ΡΠ΅ΡΠ΅Π½ΠΈΠ΅: ΡΠ°Π· ΠΏΠΎΠ΄ Π²ΠΎΠ·Π΄Π΅ΠΉΡΡΠ²ΠΈΠ΅ΠΌ ΠΎΠΏΡΠ΅Π΄Π΅Π»Π΅Π½Π½ΡΡ ΡΡΠ»ΠΎΠ²ΠΈΠΉ ΠΎΠ½ ΡΠ΄Π΅Π»Π°Π» ΠΎΡΠΈΠ±ΠΊΡ, ΡΠΎ ΡΡΠΎ Π²ΠΎΠ²ΡΠ΅ ΠΈ Π½Π΅ ΠΎΡΠΈΠ±ΠΊΠ°, Π΅Π³ΠΎ ΠΏΠΎΠ²Π΅Π΄Π΅Π½ΠΈΠ΅ ΠΎΠΏΡΠ°Π²Π΄Π°Π½Π½ΠΎ, Π° ΠΏΠΎΡΠΎΠΌΡ ΠΎΠ½ Π²ΠΏΡΠ°Π²Π΅ Π΅Π΅ ΠΏΠΎΠ²ΡΠΎΡΠΈΡΡ.Π€Π΅ΡΡΠΈΠ½Π³Π΅Ρ Π½Π΅ ΡΠΎΠ»ΡΠΊΠΎ ΡΠΎΠ·Π΄Π°Π» ΡΠ΅ΠΎΡΠΈΡ, ΠΊΠΎΡΠΎΡΠ°Ρ ΠΎΠΏΠΈΡΠ°Π΅ΡΡΡ Π½Π° ΠΎΠ±ΡΠΈΠ΅ ΠΎΡΠ½ΠΎΠ²Π°Π½ΠΈΡ, Π½ΠΎ ΠΈ ΡΡΠΌΠ΅Π» Π²ΡΠ²Π΅ΡΡΠΈ ΡΠ»Π΅Π΄ΡΡΠ²ΠΈΡ, ΠΊΠΎΡΠΎΡΡΠ΅ ΠΌΠΎΠΆΠ½ΠΎ ΠΏΠΎΠ΄Π²Π΅ΡΠ³Π½ΡΡΡ ΡΠΊΡΠΏΠ΅ΡΠΈΠΌΠ΅Π½ΡΠ°Π»ΡΠ½ΠΎΠΉ ΠΏΡΠΎΠ²Π΅ΡΠΊΠ΅. ΠΠ³ΠΎ ΡΠ΅ΠΎΡΠΈΡ ΠΎΠΊΠ°Π·Π°Π»Π°ΡΡ ΡΠ²ΡΠΈΡΡΠΈΡΠ½ΠΎΠΉ β Π΄ΡΡΠ³ΠΈΠ΅ ΠΈΡΡΠ»Π΅Π΄ΠΎΠ²Π°ΡΠ΅Π»ΠΈ ΠΎΠ±Π½Π°ΡΡΠΆΠΈΠ²Π°Π»ΠΈ ΠΏΡΠ΅Π΄ΡΠΊΠ°Π·ΡΠ²Π°Π΅ΠΌΡΠ΅ ΡΠ΅ΠΎΡΠΈΠ΅ΠΉ ΡΠ΅Π½ΠΎΠΌΠ΅Π½Ρ Π΄Π°ΠΆΠ΅ ΡΠ°ΠΌ, Π³Π΄Π΅ ΡΠ°ΠΌ Π€Π΅ΡΡΠΈΠ½Π³Π΅Ρ Π²ΡΡΠ΄ Π»ΠΈ ΠΎΠΆΠΈΠ΄Π°Π» Π±Ρ ΠΈΡ ΡΠ²ΠΈΠ΄Π΅ΡΡ. Π’Π΅ΠΌ ΡΠ°ΠΌΡΠΌ ΠΎΠ½ ΡΠΎΠ·Π΄Π°Π» ΠΏΠΎΠ΄Π»ΠΈΠ½Π½ΠΎ Π½Π°ΡΡΠ½ΡΡ ΡΠ΅ΠΎΡΠΈΡ. Π Π΅Π³ΠΎ ΠΊΠ½ΠΈΠ³Π° ΡΡΠΈΡ Π½Π°Ρ ΡΠ°ΠΌΠΎΠΌΡ Π³Π»Π°Π²Π½ΠΎΠΌΡ β ΡΠΎΠΌΡ, ΠΊΠ°ΠΊ Π½Π°Π΄ΠΎ Π΄Π΅Π»Π°ΡΡ Π½Π°ΡΡΠΎΡΡΡΡ Π½Π°ΡΠΊΡ.
ΠΠΈΠΊΡΠΎΡ ΠΠ»Π»Π°Ρ Π²Π΅ΡΠ΄ΠΎΠ², ΠΏΡΠΎΡΠ΅ΡΡΠΎΡ, Π΄ΠΎΠΊΡΠΎΡ ΠΏΡΠΈΡ ΠΎΠ»ΠΎΠ³ΠΈΡΠ΅ΡΠΊΠΈΡ Π½Π°ΡΠΊ, Π·Π°Π²Π΅Π΄ΡΡΡΠΈΠΉ ΠΊΠ°ΡΠ΅Π΄ΡΠΎΠΉ ΠΎΠ±ΡΠ΅ΠΉ ΠΏΡΠΈΡ ΠΎΠ»ΠΎΠ³ΠΈΠΈ Π‘ΠΠ±ΠΠ£
ΠΡΠ΅Π΄ΠΈΡΠ»ΠΎΠ²ΠΈΠ΅ Π°Π²ΡΠΎΡΠ°
ΠΡΠΎ ΠΏΡΠ΅Π΄ΠΈΡΠ»ΠΎΠ²ΠΈΠ΅ Π³Π»Π°Π²Π½ΡΠΌ ΠΎΠ±ΡΠ°Π·ΠΎΠΌ ΠΏΠΎΡΠ²ΡΡΠ΅Π½ΠΎ ΠΈΡΡΠΎΡΠΈΠΈ Π²ΠΎΠ·Π½ΠΈΠΊΠ½ΠΎΠ²Π΅Π½ΠΈΡ ΠΈΠ΄Π΅ΠΉ, ΠΏΠΎΠ»ΠΎΠΆΠ΅Π½Π½ΡΡ Π² ΠΎΡΠ½ΠΎΠ²Ρ ΡΡΠΎΠΉ ΠΊΠ½ΠΈΠ³ΠΈ. ΠΡΠ±ΡΠ°Π½Π½Π°Ρ ΠΌΠ½ΠΎΠΉ Ρ ΡΠΎΠ½ΠΎΠ»ΠΎΠ³ΠΈΡΠ΅ΡΠΊΠ°Ρ ΡΠΎΡΠΌΠ° β Π½Π°ΠΈΠ»ΡΡΡΠΈΠΉ ΡΠΏΠΎΡΠΎΠ± ΠΎΡΠ΄Π°ΡΡ Π΄ΠΎΠ»ΠΆΠ½ΠΎΠ΅ ΠΊΠΎΠ»Π»Π΅Π³Π°ΠΌ, ΠΎΠΊΠ°Π·Π°Π²ΡΠΈΠΌ ΠΌΠ½Π΅ ΡΡΡΠ΅ΡΡΠ²Π΅Π½Π½ΡΡ ΠΏΠΎΠΌΠΎΡΡ Π² Ρ ΠΎΠ΄Π΅ ΡΠ°Π±ΠΎΡΡ Π½Π°Π΄ ΠΊΠ½ΠΈΠ³ΠΎΠΉ, Π° ΡΠ°ΠΊΠΆΠ΅ ΠΎΠ±ΡΡΡΠ½ΠΈΡΡ, ΡΡΠΎ ΠΏΠΎΠ±ΡΠ΄ΠΈΠ»ΠΎ ΠΌΠ΅Π½Ρ ΠΊ Π΅Π΅ Π½Π°ΠΏΠΈΡΠ°Π½ΠΈΡ ΠΈ ΠΊΠ°ΠΊΠΈΠ΅ ΡΠ΅Π»ΠΈ Ρ ΠΈΡΡ ΠΎΠ΄Π½ΠΎ ΠΏΡΠ΅ΡΠ»Π΅Π΄ΠΎΠ²Π°Π».
Π§ΠΈΡΠ°ΡΡ Π΄Π°Π»ΡΡΠ΅
12 3 4 5 6 7 …80
ΠΠΎΠ³Π½ΠΈΡΠΈΠ²Π½ΡΠΉ Π΄ΠΈΡΡΠΎΠ½Π°Π½Ρ (ΠΠ΅ΠΎΠ½ Π€Π΅ΡΡΠΈΠ½Π³Π΅Ρ) — InstructionalDesign.org
ΠΠΎΡΠ»Π΅Π΄Π½Π΅Π΅ ΠΎΠ±Π½ΠΎΠ²Π»Π΅Π½ΠΈΠ΅ 30 Π½ΠΎΡΠ±ΡΡ 2018 Π³. 18:55
Π‘ΠΎΠ³Π»Π°ΡΠ½ΠΎ ΡΠ΅ΠΎΡΠΈΠΈ ΠΊΠΎΠ³Π½ΠΈΡΠΈΠ²Π½ΠΎΠ³ΠΎ Π΄ΠΈΡΡΠΎΠ½Π°Π½ΡΠ°, Π»ΡΠ΄ΠΈ ΡΡΡΠ΅ΠΌΡΡΡΡ ΠΊ ΡΠΎΠ³Π»Π°ΡΠΎΠ²Π°Π½Π½ΠΎΡΡΠΈ ΡΠ²ΠΎΠΈΡ Π·Π½Π°Π½ΠΈΠΉ (ΡΠΎ Π΅ΡΡΡ ΡΠ±Π΅ΠΆΠ΄Π΅Π½ΠΈΠΉ, ΠΌΠ½Π΅Π½ΠΈΠΉ). ΠΠΎΠ³Π΄Π° ΡΡΡΠ΅ΡΡΠ²ΡΠ΅Ρ Π½Π΅ΡΠΎΠΎΡΠ²Π΅ΡΡΡΠ²ΠΈΠ΅ ΠΌΠ΅ΠΆΠ΄Ρ ΡΡΡΠ°Π½ΠΎΠ²ΠΊΠ°ΠΌΠΈ ΠΈΠ»ΠΈ ΠΏΠΎΠ²Π΅Π΄Π΅Π½ΠΈΠ΅ΠΌ (Π΄ΠΈΡΡΠΎΠ½Π°Π½Ρ), Π½Π΅ΠΎΠ±Ρ ΠΎΠ΄ΠΈΠΌΠΎ ΡΡΠΎ-ΡΠΎ ΠΈΠ·ΠΌΠ΅Π½ΠΈΡΡ, ΡΡΠΎΠ±Ρ ΡΡΡΡΠ°Π½ΠΈΡΡ Π΄ΠΈΡΡΠΎΠ½Π°Π½Ρ. Π ΡΠ»ΡΡΠ°Π΅ Π½Π΅ΡΠΎΠΎΡΠ²Π΅ΡΡΡΠ²ΠΈΡ ΠΌΠ΅ΠΆΠ΄Ρ ΡΡΡΠ°Π½ΠΎΠ²ΠΊΠ°ΠΌΠΈ ΠΈ ΠΏΠΎΠ²Π΅Π΄Π΅Π½ΠΈΠ΅ΠΌ Π½Π°ΠΈΠ±ΠΎΠ»Π΅Π΅ Π²Π΅ΡΠΎΡΡΠ½ΠΎ, ΡΡΠΎ ΡΡΡΠ°Π½ΠΎΠ²ΠΊΠ° ΠΈΠ·ΠΌΠ΅Π½ΠΈΡΡΡ, ΡΡΠΎΠ±Ρ ΠΏΡΠΈΡΠΏΠΎΡΠΎΠ±ΠΈΡΡΡΡ ΠΊ ΠΏΠΎΠ²Π΅Π΄Π΅Π½ΠΈΡ.
ΠΠ° ΡΠΈΠ»Ρ Π΄ΠΈΡΡΠΎΠ½Π°Π½ΡΠ° Π²Π»ΠΈΡΡΡ Π΄Π²Π° ΡΠ°ΠΊΡΠΎΡΠ°: ΠΊΠΎΠ»ΠΈΡΠ΅ΡΡΠ²ΠΎ Π΄ΠΈΡΡΠΎΠ½ΠΈΡΡΡΡΠΈΡ ΡΠ±Π΅ΠΆΠ΄Π΅Π½ΠΈΠΉ ΠΈ Π²Π°ΠΆΠ½ΠΎΡΡΡ, ΠΏΡΠΈΠ΄Π°Π²Π°Π΅ΠΌΠ°Ρ ΠΊΠ°ΠΆΠ΄ΠΎΠΌΡ ΡΠ±Π΅ΠΆΠ΄Π΅Π½ΠΈΡ. ΠΡΡΡ ΡΡΠΈ ΡΠΏΠΎΡΠΎΠ±Π° ΡΡΡΡΠ°Π½ΠΈΡΡ Π΄ΠΈΡΡΠΎΠ½Π°Π½Ρ: (1) ΡΠΌΠ΅Π½ΡΡΠΈΡΡ Π²Π°ΠΆΠ½ΠΎΡΡΡ Π΄ΠΈΡΡΠΎΠ½ΠΈΡΡΡΡΠΈΡ ΡΠ±Π΅ΠΆΠ΄Π΅Π½ΠΈΠΉ, (2) Π΄ΠΎΠ±Π°Π²ΠΈΡΡ Π±ΠΎΠ»ΡΡΠ΅ ΡΠΎΠ³Π»Π°ΡΠ½ΡΡ ΡΠ±Π΅ΠΆΠ΄Π΅Π½ΠΈΠΉ, ΠΊΠΎΡΠΎΡΡΠ΅ ΠΏΠ΅ΡΠ΅Π²Π΅ΡΠΈΠ²Π°ΡΡ Π΄ΠΈΡΡΠΎΠ½ΠΈΡΡΡΡΠΈΠ΅ ΡΠ±Π΅ΠΆΠ΄Π΅Π½ΠΈΡ, ΠΈΠ»ΠΈ (3) ΠΈΠ·ΠΌΠ΅Π½ΠΈΡΡ Π΄ΠΈΡΡΠΎΠ½ΠΈΡΡΡΡΠΈΠ΅ ΡΠ±Π΅ΠΆΠ΄Π΅Π½ΠΈΡ, ΡΡΠΎΠ±Ρ ΠΎΠ½ΠΈ Π±ΠΎΠ»ΡΡΠ΅ Π½Π΅ Π±ΡΠ»ΠΈ ΠΏΡΠΎΡΠΈΠ²ΠΎΡΠ΅ΡΠΈΠ²ΡΠΌΠΈ.
ΠΠΈΡΡΠΎΠ½Π°Π½Ρ ΡΠ°ΡΠ΅ Π²ΡΠ΅Π³ΠΎ Π²ΠΎΠ·Π½ΠΈΠΊΠ°Π΅Ρ Π² ΡΠΈΡΡΠ°ΡΠΈΡΡ , ΠΊΠΎΠ³Π΄Π° ΡΠ΅Π»ΠΎΠ²Π΅ΠΊΡ ΠΏΡΠΈΡ ΠΎΠ΄ΠΈΡΡΡ Π²ΡΠ±ΠΈΡΠ°ΡΡ ΠΌΠ΅ΠΆΠ΄Ρ Π΄Π²ΡΠΌΡ Π½Π΅ΡΠΎΠ²ΠΌΠ΅ΡΡΠΈΠΌΡΠΌΠΈ ΡΠ±Π΅ΠΆΠ΄Π΅Π½ΠΈΡΠΌΠΈ ΠΈΠ»ΠΈ Π΄Π΅ΠΉΡΡΠ²ΠΈΡΠΌΠΈ. ΠΠ°ΠΈΠ±ΠΎΠ»ΡΡΠΈΠΉ Π΄ΠΈΡΡΠΎΠ½Π°Π½Ρ Π²ΠΎΠ·Π½ΠΈΠΊΠ°Π΅Ρ, ΠΊΠΎΠ³Π΄Π° ΠΎΠ±Π΅ Π°Π»ΡΡΠ΅ΡΠ½Π°ΡΠΈΠ²Ρ ΠΎΠ΄ΠΈΠ½Π°ΠΊΠΎΠ²ΠΎ ΠΏΡΠΈΠ²Π»Π΅ΠΊΠ°ΡΠ΅Π»ΡΠ½Ρ. ΠΡΠΎΠΌΠ΅ ΡΠΎΠ³ΠΎ, ΠΈΠ·ΠΌΠ΅Π½Π΅Π½ΠΈΠ΅ ΠΎΡΠ½ΠΎΡΠ΅Π½ΠΈΡ Π±ΠΎΠ»Π΅Π΅ Π²Π΅ΡΠΎΡΡΠ½ΠΎ Π² ΡΡΠΎΡΠΎΠ½Ρ ΠΌΠ΅Π½ΡΡΠ΅Π³ΠΎ ΡΡΠΈΠΌΡΠ»Π°, ΠΏΠΎΡΠΊΠΎΠ»ΡΠΊΡ ΡΡΠΎ ΠΏΡΠΈΠ²ΠΎΠ΄ΠΈΡ ΠΊ ΠΌΠ΅Π½ΡΡΠ΅ΠΌΡ Π΄ΠΈΡΡΠΎΠ½Π°Π½ΡΡ. Π ΡΡΠΎΠΌ ΠΎΡΠ½ΠΎΡΠ΅Π½ΠΈΠΈ ΡΠ΅ΠΎΡΠΈΡ Π΄ΠΈΡΡΠΎΠ½Π°Π½ΡΠ° ΠΏΡΠΎΡΠΈΠ²ΠΎΡΠ΅ΡΠΈΡ Π±ΠΎΠ»ΡΡΠΈΠ½ΡΡΠ²Ρ ΠΏΠΎΠ²Π΅Π΄Π΅Π½ΡΠ΅ΡΠΊΠΈΡ ΡΠ΅ΠΎΡΠΈΠΉ, ΠΊΠΎΡΠΎΡΡΠ΅ ΠΏΡΠ΅Π΄ΡΠΊΠ°Π·ΡΠ²Π°ΡΡ Π±ΠΎΠ»ΡΡΠ΅Π΅ ΠΈΠ·ΠΌΠ΅Π½Π΅Π½ΠΈΠ΅ ΠΎΡΠ½ΠΎΡΠ΅Π½ΠΈΡ Ρ ΡΡΠΈΠ»Π΅Π½ΠΈΠ΅ΠΌ ΡΡΠΈΠΌΡΠ»Π° (Ρ. Π΅. ΠΏΠΎΠ΄ΠΊΡΠ΅ΠΏΠ»Π΅Π½ΠΈΡ).
Π’Π΅ΠΎΡΠΈΡ Π΄ΠΈΡΡΠΎΠ½Π°Π½ΡΠ° ΠΏΡΠΈΠΌΠ΅Π½ΠΈΠΌΠ° ΠΊΠΎ Π²ΡΠ΅ΠΌ ΡΠΈΡΡΠ°ΡΠΈΡΠΌ, ΡΠ²ΡΠ·Π°Π½Π½ΡΠΌ Ρ ΡΠΎΡΠΌΠΈΡΠΎΠ²Π°Π½ΠΈΠ΅ΠΌ ΠΈ ΠΈΠ·ΠΌΠ΅Π½Π΅Π½ΠΈΠ΅ΠΌ ΠΎΡΠ½ΠΎΡΠ΅Π½ΠΈΡ. ΠΡΠΎΠ±Π΅Π½Π½ΠΎ ΡΡΠΎ ΠΊΠ°ΡΠ°Π΅ΡΡΡ ΠΏΡΠΈΠ½ΡΡΠΈΡ ΡΠ΅ΡΠ΅Π½ΠΈΠΉ ΠΈ ΡΠ΅ΡΠ΅Π½ΠΈΡ ΠΏΡΠΎΠ±Π»Π΅ΠΌ.
ΠΡΠΈΠΌΠ΅Ρ ΠΡΠΈΠ½ΡΠΈΠΏΡ- ΠΠΈΡΡΠΎΠ½Π°Π½Ρ Π²ΠΎΠ·Π½ΠΈΠΊΠ°Π΅Ρ, ΠΊΠΎΠ³Π΄Π° ΡΠ΅Π»ΠΎΠ²Π΅ΠΊΡ ΠΏΡΠΈΡ ΠΎΠ΄ΠΈΡΡΡ Π²ΡΠ±ΠΈΡΠ°ΡΡ ΠΌΠ΅ΠΆΠ΄Ρ ΠΏΡΠΎΡΠΈΠ²ΠΎΡΠ΅ΡΠΈΠ²ΡΠΌΠΈ ΡΡΡΠ°Π½ΠΎΠ²ΠΊΠ°ΠΌΠΈ ΠΈ ΠΏΠΎΠ²Π΅Π΄Π΅Π½ΠΈΠ΅ΠΌ.
- ΠΠΈΡΡΠΎΠ½Π°Π½Ρ ΠΌΠΎΠΆΠ½ΠΎ ΡΡΡΡΠ°Π½ΠΈΡΡ, ΡΠΌΠ΅Π½ΡΡΠΈΠ² Π²Π°ΠΆΠ½ΠΎΡΡΡ ΠΊΠΎΠ½ΡΠ»ΠΈΠΊΡΡΡΡΠΈΡ ΡΠ±Π΅ΠΆΠ΄Π΅Π½ΠΈΠΉ, ΠΏΡΠΈΠΎΠ±ΡΠ΅ΡΡ Π½ΠΎΠ²ΡΠ΅ ΡΠ±Π΅ΠΆΠ΄Π΅Π½ΠΈΡ, ΠΈΠ·ΠΌΠ΅Π½ΡΡΡΠΈΠ΅ Π±Π°Π»Π°Π½Ρ, ΠΈΠ»ΠΈ ΡΡΡΡΠ°Π½ΠΈΠ² ΠΊΠΎΠ½ΡΠ»ΠΈΠΊΡΡΡΡΠ΅Π΅ ΠΎΡΠ½ΠΎΡΠ΅Π½ΠΈΠ΅ ΠΈΠ»ΠΈ ΠΏΠΎΠ²Π΅Π΄Π΅Π½ΠΈΠ΅.
- Brehm, J. & Cohen, A. (1962). ΠΡΡΠ»Π΅Π΄ΠΎΠ²Π°Π½ΠΈΡ ΠΊΠΎΠ³Π½ΠΈΡΠΈΠ²Π½ΠΎΠ³ΠΎ Π΄ΠΈΡΡΠΎΠ½Π°Π½ΡΠ°. ΠΡΡ-ΠΠΎΡΠΊ: Π£Π°ΠΉΠ»ΠΈ.
- Π€Π΅ΡΡΠΈΠ½Π³Π΅Ρ, Π. (1957). Π’Π΅ΠΎΡΠΈΡ ΠΊΠΎΠ³Π½ΠΈΡΠΈΠ²Π½ΠΎΠ³ΠΎ Π΄ΠΈΡΡΠΎΠ½Π°Π½ΡΠ°. Π‘ΡΡΠ½ΡΠΎΡΠ΄, ΠΠ°Π»ΠΈΡΠΎΡΠ½ΠΈΡ: ΠΠ·Π΄Π°ΡΠ΅Π»ΡΡΡΠ²ΠΎ Π‘ΡΡΠ½ΡΠΎΡΠ΄ΡΠΊΠΎΠ³ΠΎ ΡΠ½ΠΈΠ²Π΅ΡΡΠΈΡΠ΅ΡΠ°.
- Π€Π΅ΡΡΠΈΠ½Π³Π΅Ρ, Π. ΠΈ ΠΠ°ΡΠ»ΡΠΌΠΈΡ, ΠΠΆ. Π. (1959). ΠΠΎΠ³Π½ΠΈΡΠΈΠ²Π½ΡΠ΅ ΠΏΠΎΡΠ»Π΅Π΄ΡΡΠ²ΠΈΡ ΠΏΡΠΈΠ½ΡΠ΄ΠΈΡΠ΅Π»ΡΠ½ΠΎΠ³ΠΎ ΠΏΠΎΠ΄ΡΠΈΠ½Π΅Π½ΠΈΡ. ΠΡΡΠ½Π°Π» Π½Π΅Π½ΠΎΡΠΌΠ°Π»ΡΠ½ΠΎΠΉ ΠΈ ΡΠΎΡΠΈΠ°Π»ΡΠ½ΠΎΠΉ ΠΏΡΠΈΡ ΠΎΠ»ΠΎΠ³ΠΈΠΈ, 58 , 203-210. [Π΄ΠΎΡΡΡΠΏΠ½ΠΎ Π½Π°Β http://psychclassics.yorku.ca/Festinger]
- ΠΠΈΠΊΠ»ΡΠ½Π΄, Π . ΠΈ ΠΡΠ΅ΠΌ, ΠΠΆ. (1976). ΠΠ΅ΡΡΠΏΠ΅ΠΊΡΠΈΠ²Ρ ΠΊΠΎΠ³Π½ΠΈΡΠΈΠ²Π½ΠΎΠ³ΠΎ Π΄ΠΈΡΡΠΎΠ½Π°Π½ΡΠ°. ΠΡΡ-ΠΠΎΡΠΊ: Halsted Press. Π‘Π²ΡΠ·Π°Π½Π½ΡΠ΅ Π²Π΅Π±-ΡΠ°ΠΉΡΡ
- ΠΠΊΡΠΏΠ΅ΡΠΈΠΌΠ΅Π½ΡΡ ΠΏΠΎ ΡΠΎΡΠΈΠ°Π»ΡΠ½ΠΎΠΉ ΠΏΡΠΈΡ ΠΎΠ»ΠΎΠ³ΠΈΠΈ
- ΠΠΊΡΠΏΠ΅ΡΠΈΠΌΠ΅Π½Ρ Milgram
- ΠΠΊΡΠΏΠ΅ΡΠΈΠΌΠ΅Π½Ρ ΠΏΠΎ ΠΊΡΠΊΠΎΠ» Bobo
- Π‘ΡΡΠ½ΡΠΎΡΠ΄ΡΠΊΠΈΠΉ ΡΠΊΡΠΏΠ΅ΡΠΈΠΌΠ΅Π½Ρ
- ASCH Experiment
- ASCH Experiment 9
- ΠΡΠ»ΠΈ Π»ΠΈ Π·Π°Π΄Π°Π½ΠΈΡ ΠΈΠ½ΡΠ΅ΡΠ΅ΡΠ½ΡΠΌΠΈ ΠΈ ΠΏΡΠΈΡΡΠ½ΡΠΌΠΈ? ΠΡΠ΅Π½ΠΈΡΠ΅ Π»ΠΈ Π²Ρ ΡΠ²ΠΎΠ΅ ΠΎΡΠ½ΠΎΡΠ΅Π½ΠΈΠ΅ ΠΊ Π½ΠΈΠΌ ΠΏΠΎ ΡΠΊΠ°Π»Π΅ ΠΎΡ -5 Π΄ΠΎ +5, Π³Π΄Π΅ -5 ΠΎΠ·Π½Π°ΡΠ°Π΅Ρ, ΡΡΠΎ ΠΎΠ½ΠΈ Π±ΡΠ»ΠΈ ΠΎΡΠ΅Π½Ρ ΡΠΊΡΡΠ½ΡΠΌΠΈ ΠΈ ΡΠΊΡΡΠ½ΡΠΌΠΈ, +5 ΠΎΠ·Π½Π°ΡΠ°Π΅Ρ, ΡΡΠΎ ΠΎΠ½ΠΈ Π±ΡΠ»ΠΈ ΡΡΠ΅Π·Π²ΡΡΠ°ΠΉΠ½ΠΎ ΠΈΠ½ΡΠ΅ΡΠ΅ΡΠ½ΡΠΌΠΈ ΠΈ ΠΏΡΠΈΡΡΠ½ΡΠΌΠΈ, Π° Π½ΠΎΠ»Ρ ΠΎΠ·Π½Π°ΡΠ°Π΅Ρ, ΡΡΠΎ ΠΎΠ½ΠΈ Π±ΡΠ»ΠΈ Π½Π΅ΠΉΡΡΠ°Π»ΡΠ½ΡΠΌΠΈ.
- ΠΠ°Π» Π»ΠΈ Π²Π°ΠΌ ΡΠΊΡΠΏΠ΅ΡΠΈΠΌΠ΅Π½Ρ Π²ΠΎΠ·ΠΌΠΎΠΆΠ½ΠΎΡΡΡ ΡΠ·Π½Π°ΡΡ ΠΎ ΡΠ²ΠΎΠ΅ΠΉ ΡΠΏΠΎΡΠΎΠ±Π½ΠΎΡΡΠΈ Π²ΡΠΏΠΎΠ»Π½ΡΡΡ ΡΡΠΈ Π·Π°Π΄Π°ΡΠΈ? ΠΠ΅ ΠΌΠΎΠ³Π»ΠΈ Π±Ρ Π²Ρ ΠΎΡΠ΅Π½ΠΈΡΡ ΡΠ²ΠΎΠ΅ ΠΎΡΠ½ΠΎΡΠ΅Π½ΠΈΠ΅ ΠΊ ΡΡΠΎΠΌΡ ΠΏΠΎ ΡΠΊΠ°Π»Π΅ ΠΎΡ 0 Π΄ΠΎ 10, Π³Π΄Π΅ 0 ΠΎΠ·Π½Π°ΡΠ°Π΅Ρ, ΡΡΠΎ Π²Ρ Π½ΠΈΡΠ΅ΠΌΡ Π½Π΅ Π½Π°ΡΡΠΈΠ»ΠΈΡΡ, Π° 10 β Π²Ρ ΡΠ·Π½Π°Π»ΠΈ ΠΎΡΠ΅Π½Ρ ΠΌΠ½ΠΎΠ³ΠΎ?
- ΠΠ°ΠΊ Π²Ρ Π΄ΡΠΌΠ°Π΅ΡΠ΅, ΡΠ΅Π·ΡΠ»ΡΡΠ°ΡΡ ΡΠΊΡΠΏΠ΅ΡΠΈΠΌΠ΅Π½ΡΠ° ΠΌΠΎΠ³ΡΡ ΠΈΠΌΠ΅ΡΡ Π½Π°ΡΡΠ½ΡΡ ΡΠ΅Π½Π½ΠΎΡΡΡ? ΠΠ΅ ΠΌΠΎΠ³Π»ΠΈ Π±Ρ Π²Ρ ΠΎΡΠ΅Π½ΠΈΡΡ ΡΠ²ΠΎΠ΅ ΠΌΠ½Π΅Π½ΠΈΠ΅ ΠΏΠΎ ΡΡΠΎΠΌΡ Π²ΠΎΠΏΡΠΎΡΡ ΠΏΠΎ ΡΠΊΠ°Π»Π΅ ΠΎΡ 0 Π΄ΠΎ 10, Π³Π΄Π΅ 0 ΠΎΠ·Π½Π°ΡΠ°Π΅Ρ, ΡΡΠΎ ΡΠ΅Π·ΡΠ»ΡΡΠ°ΡΡ Π½Π΅ ΠΈΠΌΠ΅ΡΡ Π½Π°ΡΡΠ½ΠΎΠΉ ΡΠ΅Π½Π½ΠΎΡΡΠΈ ΠΈΠ»ΠΈ Π²Π°ΠΆΠ½ΠΎΡΡΠΈ, Π° 10 ΠΎΠ·Π½Π°ΡΠ°Π΅Ρ, ΡΡΠΎ ΠΎΠ½ΠΈ ΠΈΠΌΠ΅ΡΡ Π±ΠΎΠ»ΡΡΡΡ ΡΠ΅Π½Π½ΠΎΡΡΡ ΠΈ Π²Π°ΠΆΠ½ΠΎΡΡΡ.
- Π₯ΠΎΡΠ΅Π»ΠΈ Π±Ρ Π²Ρ ΠΏΡΠΈΠ½ΡΡΡ ΡΡΠ°ΡΡΠΈΠ΅ Π² Π΄ΡΡΠ³ΠΎΠΌ ΠΏΠΎΠ΄ΠΎΠ±Π½ΠΎΠΌ ΡΠΊΡΠΏΠ΅ΡΠΈΠΌΠ΅Π½ΡΠ΅? ΠΡΠ΅Π½ΠΈΡΠ΅ Π»ΠΈ Π²Ρ ΡΠ²ΠΎΠ΅ ΠΆΠ΅Π»Π°Π½ΠΈΠ΅ ΡΠ½ΠΎΠ²Π° ΡΡΠ°ΡΡΠ²ΠΎΠ²Π°ΡΡ Π² ΠΏΠΎΠ΄ΠΎΠ±Π½ΠΎΠΌ ΡΠΊΡΠΏΠ΅ΡΠΈΠΌΠ΅Π½ΡΠ΅ ΠΏΠΎ ΡΠΊΠ°Π»Π΅ ΠΎΡ -5 Π΄ΠΎ +5, Π³Π΄Π΅ -5 ΠΎΠ·Π½Π°ΡΠ°Π΅Ρ, ΡΡΠΎ Π²Ρ ΠΎΠΏΡΠ΅Π΄Π΅Π»Π΅Π½Π½ΠΎ Π½Π΅ Ρ ΠΎΡΠ΅Π»ΠΈ Π±Ρ ΡΡΠ°ΡΡΠ²ΠΎΠ²Π°ΡΡ, +5 ΠΎΠ·Π½Π°ΡΠ°Π΅Ρ, ΡΡΠΎ Π²Ρ ΠΎΠΏΡΠ΅Π΄Π΅Π»Π΅Π½Π½ΠΎ Ρ ΠΎΡΠ΅Π»ΠΈ Π±Ρ ΡΡΠ°ΡΡΠ²ΠΎΠ²Π°ΡΡ, Π° 0 ΠΎΠ·Π½Π°ΡΠ°Π΅Ρ, ΡΡΠΎ Ρ Π²Π°Ρ Π½Π΅Ρ ΡΡΠ²ΡΡΠ²ΠΎ.
Cognitive Dissonance Experiment ΠΠ΅ΠΎΠ½Π° Π€Π΅ΡΡΠΈΠ½Π³Π΅ΡΠ°
Cognitive Dissonance Experiment ΠΎΡΠ½ΠΎΠ²Π°Π½ Π½Π° ΡΠ΅ΠΎΡΠΈΠΈ ΠΊΠΎΠ³Π½ΠΈΡΠΈΠ²Π½ΠΎΠ³ΠΎ Π΄ΠΈΡΡΠΎΠ½Π°Π½ΡΠ°, ΠΏΡΠ΅Π΄Π»ΠΎΠΆΠ΅Π½Π½ΠΎΠΉ ΠΠ΅ΠΎΠ½ΠΎΠΌ Π€Π΅ΡΡΠΈΠ½Π³Π΅ΡΠΎΠΌ Π² 19 Π³ΠΎΠ΄Ρ57: ΠΡΠ΄ΠΈ ΠΈΠΌΠ΅ΡΡ ΠΌΠ½ΠΎΠ³ΠΎ ΡΠ°Π·Π½ΡΡ ΠΏΡΠ΅Π΄ΡΡΠ°Π²Π»Π΅Π½ΠΈΠΉ ΠΎΠ± ΠΈΡ ΠΌΠΈΡΠ΅, Ρ.Π΅. ΠΎΠ± ΠΈΡ ΠΎΠΊΡΡΠΆΠ΅Π½ΠΈΠΈ ΠΈ ΠΈΡ Π»ΠΈΡΠ½ΠΎΡΡΡΡ .
ΠΡΠΊΡΠΎΠΉΡΠ΅ Π΄Π»Ρ ΡΠ΅Π±Ρ 27 ΠΡΠ΅ΡΡΠ΅ΠΉ ΠΏΠΎ ΡΡΠΎΠΉ ΡΠ΅ΠΌΠ΅
ΠΠ΅ ΠΏΡΠΎΠΏΡΡΡΠΈΡΠ΅ ΡΡΠΈ ΡΠ²ΡΠ·Π°Π½Π½ΡΠ΅ ΡΡΠ°ΡΡΠΈ:
6 Π² ΡΡΡΡΠΌΠ΅
6. Π½Π΅ΠΊΠΎΡΠΎΡΡΠ΅ ΠΈΠ· ΡΡΠΈΡ ΠΊΠΎΠ³Π½ΠΈΡΠΈΠΉ ΡΡΠ°Π»ΠΊΠΈΠ²Π°ΡΡΡΡ, Π²ΠΎΠ·Π½ΠΈΠΊΠ°Π΅Ρ Π½Π΅ΡΡΠ΅Π³ΡΠ»ΠΈΡΠΎΠ²Π°Π½Π½ΠΎΠ΅ ΡΠΎΡΡΠΎΡΠ½ΠΈΠ΅ Π½Π°ΠΏΡΡΠΆΠ΅Π½ΠΈΡ, ΠΈ ΡΡΠΎ Π½Π°Π·ΡΠ²Π°Π΅ΡΡΡ ΠΊΠΎΠ³Π½ΠΈΡΠΈΠ²Π½ΡΠΌ Π΄ΠΈΡΡΠΎΠ½Π°Π½ΡΠΎΠΌ.
Π ΡΠ°ΠΌΠΊΠ°Ρ ΡΠΎΠΉ ΠΆΠ΅ ΡΠ΅ΠΎΡΠΈΠΈ Π€Π΅ΡΡΠΈΠ½Π³Π΅Ρ ΠΏΡΠ΅Π΄ΠΏΠΎΠ»Π°Π³Π°Π΅Ρ, ΡΡΠΎ Ρ ΠΊΠ°ΠΆΠ΄ΠΎΠ³ΠΎ ΡΠ΅Π»ΠΎΠ²Π΅ΠΊΠ° Π΅ΡΡΡ Π²ΡΠΎΠΆΠ΄Π΅Π½Π½ΠΎΠ΅ ΡΡΡΠ΅ΠΌΠ»Π΅Π½ΠΈΠ΅ ΠΏΠΎΠ΄Π΄Π΅ΡΠΆΠΈΠ²Π°ΡΡ Π²ΡΠ΅ ΡΠ²ΠΎΠΈ ΠΏΠΎΠ·Π½Π°Π½ΠΈΡ Π² Π³Π°ΡΠΌΠΎΠ½ΠΈΡΠ½ΠΎΠΌ ΡΠΎΡΡΠΎΡΠ½ΠΈΠΈ ΠΈ ΠΈΠ·Π±Π΅Π³Π°ΡΡ ΡΠΎΡΡΠΎΡΠ½ΠΈΡ Π½Π°ΠΏΡΡΠΆΠ΅Π½ΠΈΡ ΠΈΠ»ΠΈ Π΄ΠΈΡΡΠΎΠ½Π°Π½ΡΠ°. ΠΡΠ»ΠΈ ΡΠ΅Π»ΠΎΠ²Π΅ΠΊ ΡΡΠ°Π»ΠΊΠΈΠ²Π°Π΅ΡΡΡ Ρ ΡΠΎΡΡΠΎΡΠ½ΠΈΠ΅ΠΌ Π΄ΠΈΡΡΠΎΠ½Π°Π½ΡΠ°, Π΄ΠΈΡΠΊΠΎΠΌΡΠΎΡΡ, Π²ΡΠ·Π²Π°Π½Π½ΡΠΉ ΠΊΠΎΠ½ΡΠ»ΠΈΠΊΡΠΎΠΌ ΠΏΠΎΠ·Π½Π°Π½ΠΈΡ, ΠΏΡΠΈΠ²ΠΎΠ΄ΠΈΡ ΠΊ ΠΈΠ·ΠΌΠ΅Π½Π΅Π½ΠΈΡ ΠΎΠ΄Π½ΠΎΠ³ΠΎ ΠΈΠ· Π·Π°Π΄Π΅ΠΉΡΡΠ²ΠΎΠ²Π°Π½Π½ΡΡ ΠΏΠΎΠ·Π½Π°Π½ΠΈΠΉ, ΡΡΠΎΠ±Ρ ΡΠΌΠ΅Π½ΡΡΠΈΡΡ ΠΊΠΎΠ½ΡΠ»ΠΈΠΊΡ ΠΈ ΡΠ½ΠΎΠ²Π° ΠΏΡΠΈΠ²Π΅ΡΡΠΈ ΠΊ Π³Π°ΡΠΌΠΎΠ½ΠΈΡΠ½ΠΎΠΌΡ ΡΠΎΡΡΠΎΡΠ½ΠΈΡ.
ΠΠ»Π°ΡΡΠΈΡΠ΅ΡΠΊΠΈΠΉ ΡΠΊΡΠΏΠ΅ΡΠΈΠΌΠ΅Π½Ρ ΠΠ΅ΠΎΠ½Π° Π€Π΅ΡΡΠΈΠ½Π³Π΅ΡΠ°
ΠΠ±ΠΌΠ°Π½ β ΠΊΡΠ°Π΅ΡΠ³ΠΎΠ»ΡΠ½ΡΠΉ ΠΊΠ°ΠΌΠ΅Π½Ρ ΡΠΊΡΠΏΠ΅ΡΠΈΠΌΠ΅Π½ΡΠ°, Π·Π°Π΄ΡΠΌΠ°Π½Π½ΠΎΠ³ΠΎ ΠΠ΅ΠΎΠ½ΠΎΠΌ Π€Π΅ΡΡΠΈΠ½Π³Π΅ΡΠΎΠΌ Π² 19 Π³ΠΎΠ΄Ρ59. ΠΠ½ Π½Π°Π΄Π΅ΡΠ»ΡΡ ΠΏΡΠΎΠ΄Π΅ΠΌΠΎΠ½ΡΡΡΠΈΡΠΎΠ²Π°ΡΡ ΠΊΠΎΠ³Π½ΠΈΡΠΈΠ²Π½ΡΠΉ Π΄ΠΈΡΡΠΎΠ½Π°Π½Ρ Π² ΡΠΊΡΠΏΠ΅ΡΠΈΠΌΠ΅Π½ΡΠ΅, ΠΈΡΠΊΡΡΠ½ΠΎ Π·Π°ΠΌΠ°ΡΠΊΠΈΡΠΎΠ²Π°Π½Π½ΠΎΠΌ ΠΏΠΎΠ΄ ΡΠΊΡΠΏΠ΅ΡΠΈΠΌΠ΅Π½Ρ ΠΏΡΠΎΠΈΠ·Π²ΠΎΠ΄ΠΈΡΠ΅Π»ΡΠ½ΠΎΡΡΠΈ.
ΠΠ·Π½Π°ΡΠ°Π»ΡΠ½ΠΎ ΠΈΡΠΏΡΡΡΠ΅ΠΌΡΠΌ ΡΠΎΠΎΠ±ΡΠ°ΡΡ, ΡΡΠΎ ΠΎΠ½ΠΈ Π±ΡΠ΄ΡΡ ΡΡΠ°ΡΡΠ²ΠΎΠ²Π°ΡΡ Π² Π΄Π²ΡΡ ΡΠ°ΡΠΎΠ²ΠΎΠΌ ΡΠΊΡΠΏΠ΅ΡΠΈΠΌΠ΅Π½ΡΠ΅. Π£ΡΠ°ΡΡΠ½ΠΈΠΊΠΈ Π±ΡΠ΄ΡΡ ΠΏΡΠΎΠΈΠ½ΡΠΎΡΠΌΠΈΡΠΎΠ²Π°Π½Ρ ΠΎ ΡΠΎΠΌ, ΡΡΠΎ ΡΠΊΡΠΏΠ΅ΡΠΈΠΌΠ΅Π½Ρ Π½Π°ΠΏΡΠ°Π²Π»Π΅Π½ Π½Π° Π½Π°Π±Π»ΡΠ΄Π΅Π½ΠΈΠ΅ Π²Π·Π°ΠΈΠΌΠΎΡΠ²ΡΠ·ΠΈ ΠΌΠ΅ΠΆΠ΄Ρ ΠΎΠΆΠΈΠ΄Π°Π½ΠΈΡΠΌΠΈ ΠΈ ΡΠ°ΠΊΡΠΈΡΠ΅ΡΠΊΠΈΠΌ ΠΎΠΏΡΡΠΎΠΌ Π²ΡΠΏΠΎΠ»Π½Π΅Π½ΠΈΡ Π·Π°Π΄Π°ΡΠΈ. ΠΠ΅Π· ΠΊΠ°ΠΊΠΈΡ -Π»ΠΈΠ±ΠΎ Π΄ΠΎΠΏΠΎΠ»Π½ΠΈΡΠ΅Π»ΡΠ½ΡΡ ΡΠ²Π΅Π΄Π΅Π½ΠΈΠΉ ΠΎΠ± ΡΠΊΡΠΏΠ΅ΡΠΈΠΌΠ΅Π½ΡΠ΅ ΠΈΡΠΏΡΡΡΠ΅ΠΌΠΎΠΌΡ Π±ΡΠ΄Π΅Ρ ΠΏΠΎΠΊΠ°Π·Π°Π½ΠΎ ΠΏΠ΅ΡΠ²ΠΎΠ΅ Π·Π°Π΄Π°Π½ΠΈΠ΅, ΠΊΠΎΡΠΎΡΠΎΠ΅ Π²ΠΊΠ»ΡΡΠ°Π΅Ρ Π² ΡΠ΅Π±Ρ ΠΏΠΎΠΌΠ΅ΡΠ΅Π½ΠΈΠ΅ 12 ΠΊΠ°ΡΡΡΠ΅ΠΊ Π² Π»ΠΎΡΠΎΠΊ, Π΅Π³ΠΎ ΠΏΠΎΠ²ΡΠΎΡΠ½ΠΎΠ΅ ΠΎΠΏΠΎΡΠΎΠΆΠ½Π΅Π½ΠΈΠ΅, ΠΏΠΎΠ²ΡΠΎΡΠ½ΠΎΠ΅ Π½Π°ΠΏΠΎΠ»Π½Π΅Π½ΠΈΠ΅ Π»ΠΎΡΠΊΠ° ΠΈ ΡΠ°ΠΊ Π΄Π°Π»Π΅Π΅.
Π‘ΡΠ±ΡΠ΅ΠΊΡΡ Π΄Π°Π΅ΡΡΡ ΡΠΊΠ°Π·Π°Π½ΠΈΠ΅ Π΄Π΅Π»Π°ΡΡ ΡΡΠΎ Π² ΡΠ΅ΡΠ΅Π½ΠΈΠ΅ ΡΡΠΈΠ΄ΡΠ°ΡΠΈ ΠΌΠΈΠ½ΡΡ. ΠΠΎ ΠΈΡΡΠ΅ΡΠ΅Π½ΠΈΠΈ ΡΠΊΠ°Π·Π°Π½Π½ΠΎΠ³ΠΎ Π²ΡΠ΅ΠΌΠ΅Π½ΠΈ ΡΠΊΡΠΏΠ΅ΡΠΈΠΌΠ΅Π½ΡΠ°ΡΠΎΡ ΠΏΠΎΠ΄Ρ ΠΎΠ΄ΠΈΡ ΠΊ ΠΈΡΠΏΡΡΡΠ΅ΠΌΠΎΠΌΡ ΠΈ ΠΏΡΠΎΡΠΈΡ Π΅Π³ΠΎ ΠΏΠΎΠ²Π΅ΡΠ½ΡΡΡ 48 ΠΊΠ²Π°Π΄ΡΠ°ΡΠ½ΡΡ ΠΊΠΎΠ»ΡΡΠΊΠΎΠ² Π½Π° ΡΠ΅ΡΠ²Π΅ΡΡΡ ΠΎΠ±ΠΎΡΠΎΡΠ° ΠΏΠΎ ΡΠ°ΡΠΎΠ²ΠΎΠΉ ΡΡΡΠ΅Π»ΠΊΠ΅, Π·Π°ΡΠ΅ΠΌ Π΅ΡΠ΅ Π½Π° ΡΠ΅ΡΠ²Π΅ΡΡΡ ΠΈ ΡΠ°ΠΊ Π΄Π°Π»Π΅Π΅. Π‘ΠΊΡΡΠ½ΠΎ ΡΠ΅ΡΡΠΎΠ²ΡΠΊΠΈ, ΠΏΡΠ΅Π΄ΠΌΠ΅Ρ Π΄ΠΎΠ»ΠΆΠ΅Π½ Π·Π°ΠΊΠΎΠ½ΡΠΈΡΡ Π·Π°Π΄Π°Π½ΠΈΠ΅. ΠΡΠΏΡΡΡΠ΅ΠΌΡΠΌ Π±ΡΠ΄Π΅Ρ ΡΠ΅ΠΊΠΎΠΌΠ΅Π½Π΄ΠΎΠ²Π°Π½ΠΎ ΡΠ°Π±ΠΎΡΠ°ΡΡ Π½Π°Π΄ ΠΎΠ±ΠΎΠΈΠΌΠΈ ΡΠΊΡΠΏΠ΅ΡΠΈΠΌΠ΅Π½ΡΠ°ΠΌΠΈ Ρ ΠΏΡΠ΅Π΄ΠΏΠΎΡΠΈΡΠ°Π΅ΠΌΠΎΠΉ ΠΈΠΌΠΈ ΡΠΊΠΎΡΠΎΡΡΡΡ. ΠΠΎΠΊΠ° ΠΈΡΠΏΡΡΡΠ΅ΠΌΡΠΉ Π²ΡΠΏΠΎΠ»Π½ΡΠ΅Ρ Π·Π°Π΄Π°Π½ΠΈΡ, ΡΠΊΡΠΏΠ΅ΡΠΈΠΌΠ΅Π½ΡΠ°ΡΠΎΡ Π΄Π΅ΠΉΡΡΠ²ΡΠ΅Ρ ΡΠ°ΠΊ, ΠΊΠ°ΠΊ Π±ΡΠ΄ΡΠΎ Π·Π°ΠΏΠΈΡΡΠ²Π°Π΅Ρ ΠΏΡΠΎΠ³ΡΠ΅ΡΡ ΠΈΡΠΏΡΡΡΠ΅ΠΌΠΎΠ³ΠΎ ΠΈ ΡΠΎΠΎΡΠ²Π΅ΡΡΡΠ²Π΅Π½Π½ΠΎ ΠΎΡΡΡΠΈΡΡΠ²Π°Π΅Ρ Π΅Π³ΠΎ Π²ΡΠ΅ΠΌΡ.
ΠΠΎΡΠ»Π΅ Π²ΡΠΏΠΎΠ»Π½Π΅Π½ΠΈΡ Π΄Π²ΡΡ Π·Π°Π΄Π°Π½ΠΈΠΉ ΡΡΠ±ΡΠ΅ΠΊΡΡ Π±ΡΠ΄ΡΡ Π΄ΠΎΠΏΡΠΎΡΠ΅Π½Ρ.
ΠΠΊΡΠΏΠ΅ΡΠΈΠΌΠ΅Π½ΡΠ°ΡΠΎΡ ΡΠΎΠΎΠ±ΡΠ°Π΅Ρ ΠΈΡΠΏΡΡΡΠ΅ΠΌΠΎΠΌΡ, ΡΡΠΎ Π² ΡΠΊΡΠΏΠ΅ΡΠΈΠΌΠ΅Π½ΡΠ΅ ΡΡΠ°ΡΡΠ²ΡΡΡ Π΄Π²Π΅ ΠΎΡΠ΄Π΅Π»ΡΠ½ΡΠ΅ Π³ΡΡΠΏΠΏΡ. Π ΠΎΠ΄Π½ΠΎΠΉ Π³ΡΡΠΏΠΏΠ΅, Π² ΠΊΠΎΡΠΎΡΠΎΠΉ Π²Ρ Π±ΡΠ»ΠΈ, ΠΈΡΠΏΡΡΡΠ΅ΠΌΡΠΌ Π΄Π°Π²Π°Π»ΠΈ ΡΠΎΠ»ΡΠΊΠΎ ΠΈΠ½ΡΡΡΡΠΊΡΠΈΠΈ ΠΏΠΎ Π²ΡΠΏΠΎΠ»Π½Π΅Π½ΠΈΡ Π·Π°Π΄Π°Ρ ΠΈ ΠΎΡΠ΅Π½Ρ ΠΌΠ°Π»ΠΎ ΠΎΠ± ΡΠΊΡΠΏΠ΅ΡΠΈΠΌΠ΅Π½ΡΠ΅. ΠΠ΄Π½Π°ΠΊΠΎ Π΄ΡΡΠ³ΠΎΠΉ Π³ΡΡΠΏΠΏΠ΅ ΠΏΠΎΠ΄ΡΠΎΠ±Π½ΠΎ ΡΠ°ΡΡΠΊΠ°Π·Π°Π»ΠΈ ΠΎΠ± ΡΠΊΡΠΏΠ΅ΡΠΈΠΌΠ΅Π½ΡΠ΅. Π‘ΡΠ±ΡΠ΅ΠΊΡΡ ΠΈΠ· Π΄ΡΡΠ³ΠΎΠΉ Π³ΡΡΠΏΠΏΡ ΡΠ°ΠΊΠΆΠ΅ Π±ΡΠ»ΠΈ ΠΏΡΠΎΠΈΠ½ΡΠΎΡΠΌΠΈΡΠΎΠ²Π°Π½Ρ Π½Π°Π½ΡΡΡΠΌ Π½Π°ΠΌΠΈ ΡΡΡΠ΄Π΅Π½ΡΠΎΠΌ, ΠΊΠΎΡΠΎΡΡΠΉ ΡΠ°ΠΊΠΆΠ΅ Π²ΡΠΏΠΎΠ»Π½ΠΈΠ» Π·Π°Π΄Π°Π½ΠΈΠ΅, ΡΡΠΎΠ±Ρ Ρ Π½ΠΈΡ Π±ΡΠ»ΠΈ ΡΠΎΡΠ½ΡΠ΅ ΠΎΠΆΠΈΠ΄Π°Π½ΠΈΡ ΠΎΡΠ½ΠΎΡΠΈΡΠ΅Π»ΡΠ½ΠΎ ΡΠΊΡΠΏΠ΅ΡΠΈΠΌΠ΅Π½ΡΠ°.
ΠΠΎ ΡΡΠΎΠ³ΠΎ ΠΌΠΎΠΌΠ΅Π½ΡΠ° ΡΠΊΡΠΏΠ΅ΡΠΈΠΌΠ΅Π½ΡΠ° Π²ΡΠ΅ ΡΡΠ»ΠΎΠ²ΠΈΡ ΠΎΠ±ΡΠ°Π±ΠΎΡΠΊΠΈ Π±ΡΠ»ΠΈ ΠΈΠ΄Π΅Π½ΡΠΈΡΠ½ΡΠΌΠΈ. ΠΠΈΠ²Π΅ΡΠ³Π΅Π½ΡΠΈΡ ΠΏΡΠΎΠΈΡΡ ΠΎΠ΄ΠΈΡ ΠΏΠΎΡΠ»Π΅ ΡΡΠΎΠΉ ΡΠΎΡΠΊΠΈ; ΡΡΠ»ΠΎΠ²ΠΈΡ Π΄Π΅Π»ΡΡΡΡ Π½Π° ΠΠΎΠ½ΡΡΠΎΠ»Ρ, ΠΠ΄ΠΈΠ½ Π΄ΠΎΠ»Π»Π°Ρ ΠΈ ΠΠ²Π°Π΄ΡΠ°ΡΡ Π΄ΠΎΠ»Π»Π°ΡΠΎΠ².
Π‘Π»Π΅Π΄ΡΡΡΠΈΠΉ ΡΠ°Π³ ΡΠΊΡΠΏΠ΅ΡΠΈΠΌΠ΅Π½ΡΠ°ΡΠΎΡΠ° — Π³Π»Π°Π²Π½ΡΠΉ ΠΎΠ±ΠΌΠ°Π½ Π²ΡΠ΅Ρ . ΠΠΎΡΠ»Π΅ Π΄ΠΎΠΏΡΠΎΡΠ° ΠΈΡΠΏΡΡΡΠ΅ΠΌΠΎΠ³ΠΎ ΠΎΠ½ Π²Π΅Π΄Π΅Ρ ΡΠ΅Π±Ρ ΡΠ°ΠΊ, ΠΊΠ°ΠΊ Π±ΡΠ΄ΡΠΎ ΠΎΡΠ΅Π½Ρ Π½Π΅ΡΠ²Π½ΠΈΡΠ°Π΅Ρ, ΠΈ Π΄Π΅Π»Π°Π΅Ρ ΡΡΠΎ Π²ΠΏΠ΅ΡΠ²ΡΠ΅.
ΠΠ°ΡΠ΅ΠΌ ΠΎΠ½ ΡΠΎΠΎΠ±ΡΠ°Π΅Ρ ΠΈΡΠΏΡΡΡΠ΅ΠΌΡΠΌ, ΡΡΠΎ Π΄ΡΡΠ³ΠΎΠΉ Π³ΡΡΠΏΠΏΠ΅ Π½ΡΠΆΠ΅Π½ ΠΊΡΠΎ-ΡΠΎ, ΠΊΡΠΎ ΡΠ°ΡΡΠΊΠ°ΠΆΠ΅Ρ ΠΈΠΌ ΠΎΠ± ΡΠΊΡΠΏΠ΅ΡΠΈΠΌΠ΅Π½ΡΠ΅. ΠΠΎ ΠΊΠ°ΠΊΠΎΠΉ-ΡΠΎ ΠΏΡΠΈΡΠΈΠ½Π΅ ΡΡΡΠ΄Π΅Π½Ρ, ΠΊΠΎΡΠΎΡΠΎΠ³ΠΎ Π½Π°Π½ΡΠ»ΠΈ ΡΠΊΡΠΏΠ΅ΡΠΈΠΌΠ΅Π½ΡΠ°ΡΠΎΡΡ, Π² Π΄Π°Π½Π½ΡΠΉ Π΄Π΅Π½Ρ Π±ΡΠ» Π½Π΅Π΄ΠΎΡΡΡΠΏΠ΅Π½. Π‘ΡΠ±ΡΠ΅ΠΊΡΡ ΡΠΎΠΎΠ±ΡΠ°Ρ, ΡΡΠΎ Π΅ΠΌΡ Π΄Π°Π΄ΡΡ (ΠΎΠ΄ΠΈΠ½ Π΄ΠΎΠ»Π»Π°Ρ ΠΈΠ»ΠΈ Π΄Π²Π°Π΄ΡΠ°ΡΡ Π΄ΠΎΠ»Π»Π°ΡΠΎΠ²), Π΅ΡΠ»ΠΈ ΠΎΠ½ Π²ΡΠΏΠΎΠ»Π½ΠΈΡ ΠΏΡΠΎΡΡΠ±Ρ. ΠΠΎΡΠ»Π΅ ΡΠΎΠ³Π»Π°ΡΠΈΡ ΠΈΡΠΏΡΡΡΠ΅ΠΌΠΎΠΌΡ Π±ΡΠ΄Π΅Ρ Π²ΡΡΡΠ΅Π½ Π»ΠΈΡΡΠΎΠΊ Π±ΡΠΌΠ°Π³ΠΈ Ρ ΠΆΠΈΠ·Π½Π΅Π½Π½ΠΎ Π²Π°ΠΆΠ½ΡΠΌΠΈ ΠΌΠΎΠΌΠ΅Π½ΡΠ°ΠΌΠΈ, ΠΊΠΎΡΠΎΡΡΠ΅ ΠΎΠ½ Π΄ΠΎΠ»ΠΆΠ΅Π½ ΠΏΠ΅ΡΠ΅Π΄Π°ΡΡ ΡΠ»Π΅Π΄ΡΡΡΠΈΠΌ ΠΈΡΠΏΡΡΡΠ΅ΠΌΡΠΌ ΠΈΠ· Π΄ΡΡΠ³ΠΈΡ Π³ΡΡΠΏΠΏ. ΠΡΠΈΠΌΠ΅ΡΠ°Π½ΠΈΡ Π²ΠΊΠ»ΡΡΠ°ΡΡ: ΠΡΠΎ Π±ΡΠ»ΠΎ ΠΎΡΠ΅Π½Ρ ΠΏΡΠΈΡΡΠ½ΠΎ, ΠΎΡΠ΅Π½Ρ Π²ΠΎΠ»Π½ΡΡΡΠ΅, ΠΌΠ½Π΅ Π±ΡΠ»ΠΎ ΠΎΡΠ΅Π½Ρ Π²Π΅ΡΠ΅Π»ΠΎ. Π― Π½Π°ΡΠ»Π°ΠΆΠ΄Π°Π»ΡΡ ΡΠΎΠ±ΠΎΠΉ. ΠΡΠΎ Π±ΡΠ»ΠΎ ΠΎΡΠ΅Π½Ρ ΠΈΠ½ΡΠ΅ΡΠ΅ΡΠ½ΠΎ. ΠΡΠΎ Π±ΡΠ»ΠΎ Π΄Π΅ΠΉΡΡΠ²ΠΈΡΠ΅Π»ΡΠ½ΠΎ ΠΈΠ½ΡΡΠΈΠ³ΡΡΡΠ΅.
ΠΠΎΡΠ»Π΅ ΡΡΠΎΠΉ ΡΠ°ΡΡΠΈ Π²ΡΠ΅ ΡΡΠ»ΠΎΠ²ΠΈΡ Π»Π΅ΡΠ΅Π½ΠΈΡ Π±ΡΠ΄ΡΡ ΠΏΠΎΠ²ΡΠΎΡΡΡΡΡΡ Π°Π½Π°Π»ΠΎΠ³ΠΈΡΠ½ΠΎ.
ΠΠΎΡΠ»Π΅ ΠΈΠ½ΡΡΡΡΠΊΡΠ°ΠΆΠ° ΡΡΠ±ΡΠ΅ΠΊΡΠΎΠ² ΠΈΠ· Π΄ΡΡΠ³ΠΎΠΉ Π³ΡΡΠΏΠΏΡ Ρ ΡΡΠ±ΡΠ΅ΠΊΡΠ° Π±ΡΠ΄Π΅Ρ ΠΏΡΠΎΠ²Π΅Π΄Π΅Π½ΠΎ ΠΈΠ½ΡΠ΅ΡΠ²ΡΡ, ΡΡΠΎΠ±Ρ ΡΠ·Π½Π°ΡΡ Π΅Π³ΠΎ ΠΌΠ½Π΅Π½ΠΈΠ΅ ΠΎΠ± ΡΠΊΡΠΏΠ΅ΡΠΈΠΌΠ΅Π½ΡΠ΅. ΠΠΎΠΏΡΠΎΡΡ Π²ΠΊΠ»ΡΡΠ°ΡΡ:
Π Π΅Π·ΡΠ»ΡΡΠ°ΡΡ ΡΠΊΡΠΏΠ΅ΡΠΈΠΌΠ΅Π½ΡΠ°
ΠΠΎΠΏΡΠΎΡΡ Π² ΠΈΠ½ΡΠ΅ΡΠ²ΡΡ | ΠΠΎΠ½ΡΡΠΎΠ»Ρ | ΠΠ΄ΠΈΠ½ Π΄ΠΎΠ»Π»Π°Ρ | Twenty Dollars |
---|---|---|---|
How enjoyable tasks were | -0.45 | 1.35 | -0.05 |
How much you learned | 3.08 | 2.80 | 3.15 |
Scientific importance | 5.60 | 6,45 | 5,18 |
Π£ΡΠ°ΡΡΠ²ΠΎΠ²Π°Π» Π±Ρ Π² ΠΏΠΎΠ΄ΠΎΠ±Π½ΠΎΠΌ ΡΠΊΡΠΏΠ΅ΡΠΈΠΌΠ΅Π½ΡΠ΅ | -0,62 | 1,20 | -0,25 |
ΠΠ°ΠΈΠ±ΠΎΠ»Π΅Π΅ Π²Π°ΠΆΠ½ΡΠΌ ΠΈΠ· Π²ΡΠ΅Ρ ΡΡΠΈΡ Π΄Π°Π½Π½ΡΡ ΡΠ²Π»ΡΠ΅ΡΡΡ ΠΏΠ΅ΡΠ²Π°Ρ ΡΡΡΠΎΠΊΠ°, Π½Π°ΡΠΊΠΎΠ»ΡΠΊΠΎ ΠΏΡΠΈΡΡΠ½ΡΠΌΠΈ Π±ΡΠ»ΠΈ Π·Π°Π΄Π°ΡΠΈ, ΠΏΠΎΡΠΊΠΎΠ»ΡΠΊΡ ΠΌΡ Π½Π°Π±Π»ΡΠ΄Π°Π΅ΠΌ ΠΊΠΎΠ³Π½ΠΈΡΠΈΠ²Π½ΡΠΉ Π΄ΠΈΡΡΠΎΠ½Π°Π½Ρ. ΠΠΎΡΠΊΠΎΠ»ΡΠΊΡ Π·Π°Π΄Π°Π½ΠΈΡ Π±ΡΠ»ΠΈ ΡΠΏΠ΅ΡΠΈΠ°Π»ΡΠ½ΠΎ ΡΠΎΠ·Π΄Π°Π½Ρ ΠΎΠ΄Π½ΠΎΠΎΠ±ΡΠ°Π·Π½ΡΠΌΠΈ ΠΈ ΡΠΊΡΡΠ½ΡΠΌΠΈ, ΠΊΠΎΠ½ΡΡΠΎΠ»ΡΠ½Π°Ρ Π³ΡΡΠΏΠΏΠ° Π½Π°Π±ΡΠ°Π»Π° Π² ΡΡΠ΅Π΄Π½Π΅ΠΌ -0,45. Π‘ Π΄ΡΡΠ³ΠΎΠΉ ΡΡΠΎΡΠΎΠ½Ρ, Π³ΡΡΠΏΠΏΠ° Β«ΠΠ΄ΠΈΠ½ Π΄ΠΎΠ»Π»Π°ΡΒ» ΠΏΠΎΠΊΠ°Π·Π°Π»Π° Π·Π½Π°ΡΠΈΡΠ΅Π»ΡΠ½ΠΎ Π±ΠΎΠ»Π΅Π΅ Π²ΡΡΠΎΠΊΠΈΠΉ Π±Π°Π»Π» β +1,35.